«Informaciya qáwipsizligi» baǵdarı 2-kurs 305-21 topar studentı Mawlenbergenov Muxammedalidiń

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI

MUHAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍ TASHKENT INFORMACIYALÍQ
TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI
NÓKIS FILIALÍ
TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI HÀM KÀSIP TÀLIM FAKULTETI
« Informaciya qáwipsizligi» baǵdarı
2-kurs 305-21 topar studentı
Mawlenbergenov Muxammedalidiń
«Maǵlıwmatlar strukturası»
páninen jazılǵan
ÓZ BETINSHE JUMISI

Tayarlaǵan _________________ M.Mawlenbergenov
Qabıllaǵan _________________ S.Xojaniyazova
Nókis-2022


Tema:Dek strukturalar
Dek ústinde ámeller


Jobası:

1. Yarımstatik maǵlıwmatlar strukturası

2.Dizimler
3.Stekler
4.Dek strukturası


Yarımstatik maǵlıwmatlar strukturası
Yarımstatik maǵlıwmatlar strukturasın tómendegishe xarakteristikalaw múmkin:
- ózgeriwshen uzınlıqqa iye jáne onı ózgertiriwshi ápiwayı funksiyalarına iye;
- strukturanıń uzınlıǵın ózgertiw málim bir shegarada, yaǵnıy qanday da bir maksimal bahadan aspaǵan halda ámelge asırılıwı múmkin;
Eger yarımstatik strukturanı logikalıq tárepten qaraytuǵın bolsaq, ol halda sızıqlı keste munasábeti menen baylanısqan maǵlıwmatlar izbe-izligi túsiniledi. Yadta yarımstatik maǵlıwmatlar strukturasın fizikalıq tárepten suwretleytuǵın bolsaq, bul yadta slotlarning ápiwayı izbe-izligi bolıp tabıladı, yaǵnıy hár bir element yadta náwbettegi slotlarda jaylasadı. Yarımstatik MTni fizikalıq súwretlewdiń taǵı bir kórinisi bir tárepleme baylanısqan keste (shınjır ) kórinisinde ańlatıw múmkin, yaǵnıy bunda hár bir náwbettegi elementtiń adresi ámeldegi elementte kórsetiledi. Bunday súwretlewde strukturanıń uzınlıǵına shekleniw onsha qattı qoyılmaydı. Bunday strukturalarǵa - gezek, stek, dek hám qatarlar kiredi.
2. 2. Gezek
Gezek bul FIFO (First Ín - First Out - " birinshi kelgen - birinshi ketedi"), sonday ózgeriwshen uzınlıqtaǵı izbe-izlik, kesteki, ol jaǵdayda strukturaǵa elementler tek bir tárepden, yaǵnıy gezektiń aqırınan qosıladı hám elementlerdi strukturadan shıǵarıw basqa tárepden, yaǵnıy gezek basınan ámelge asıriladı. Gezek ústinde atqarılatuǵın tiykarǵı ámeller
- jańa elementti qosıw,
- elementti shıǵarıp taslaw,
- uzınlıǵın anıqlaw,
- gezekti tazalaw.
Gezekti statikalıq yadta vektor kórinisinde ańlatıwda 2 parametr, yaǵnıy gezek basın (gezektiń 1-elementin) hám aqırın (gezektiń aqırǵı elementin) kórsetiwshi kórsetkishler alınadı (2. 1-súwret).

kirish

chiqish



2. 1-súwret. Gezek strukturası
Gezekke jańa element kiritilip atırǵanda gezek aqırı kórsetkishi kórsetip atırǵan adreske jazıladı hám sonnan keyin gezek aqırı kórsetkishi birge asıriladı. Náwbetten elementti óshiriwde gezek bası kórsetkishi kórsetip atırǵan adres degi element óshiriledi hám sonnan keyin bul kórsetkishtiń ma`nisi birge asıriladı. Gezekke elementler kiritilgende gezek aqırı kórsetkishi sol gezek ushın ajıratılǵan yad salasınıń aqırına jetip qaladı. Bunda gezek tolǵan esaplanadı.
Eger náwbetten elementler óshiriletuǵın bolsa, gezek basında bos jay ajratıladı. negizinde, gezek aqırı kórsetkishi shegaraǵa jetip qalǵanlıǵı sebepli, gezekke jańa element kiritip bolmaydı. Usınıń sebepinen náwbette hár sapar element óshirilganda qalǵan barlıq elementler bir aldınǵa jılısıwı kerek boladı. Nátiyjede gezek aqırında bos jay ashıladı. Bul jaǵdayda gezek bası kórsetkishine xojat qalmaydı. Lekin sonı da aytıw kerek, bul jantasıw bir muncha qolaysız esaplanadı. Sol sebepli hár sapar elementlerdi jıljıtıp o'tirmaslik ushın gezekti halqasımon formada tashkil etemiz. Yaǵnıy bunda yadta gezek salasınıń aqırına jetip barılǵanda gezek basına ótip ketiledi. Bul jaǵdayda gezek bası hám aqırı kórsetkishleri yad daǵı gezek salasınıń basın kórsetedi. Bul eki kórsetkishlerdiń teńligi gezektiń boslıǵın ańlatadı. Halqasımon náwbette element qosıw ámeli óshiriw ámelinen kóbirek atqarılsa, gezek aqırı kórsetkishi gezek bası kórsetkishine “jetip aladı”. Bul jaǵday gezek tolıqlıǵın ańlatadı. Halqasımon náwbette elementti óshiriw eki kórsetkish kórsetip atırǵan bir adresde ámelge asıriladı. Bunday gezektiń uzınlıǵı bası hám aqırı kórsetkishleri ayırmashılıǵı menen anıqlanadı.
С++ tilinde gezekti statikalıq, yaǵnıy bir ólshemli dızbek kóriniste ámelge asırıwǵa mısal :
Gezek ushın 10 jay ajıratılǵan bolsın, gezekti pútkil sanlardan ibarat dızbek formasında ańlatpalaymız. Bunda gezek daslep boslıǵı sebepli, gezek aqırı kórsetkishi R=0 boladı. Gezekke jańa element qosıw hám náwbetten elementti shıǵarıp alıw algoritmı, gezek boslıǵın hám tolıqlıǵın tekseriw algoritmları tómendegi programmada keltirilgen.
Másele. Pútkil sanlardan ibarat gezektiń jup elementlerin óshiriw programmasın keltiremiz.
Algoritm
1. Eger gezek tolmaǵan bolsa oǵan element kiritemiz, kiritip bo'lgach keyingi 2-qádemge ótiw, keri jaǵdayda gezek tolǵanlıǵın xabar berip, keyingi 2-qádemge ótiw.
2. Eger gezek bos bolmasa 3-qádemge ótemiz, keri jaǵdayda 4-qádemge ótemiz.
3. Gezektiń shıǵıwına kelip turǵan elementti alıp, juplıqqa tekseremiz. Eger element toq bolsa, onı gezekke kiritemiz. 2-qádemge ótiw.
4. Gezek bos bolsa, bul haqqında xabar berip keyingi 5-qádemge ótemiz.
5. Gezek quramın ekranǵa shıǵaramız.
Programma kodı