«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Pıshıq 
kórinisindegi 
gózzallıq 
qudayı – Bastet
Osiris – mar-
humlar 
dúnyasınıń 
qudayı
Ó
zińizdi sınań!
Piramidalar – ...
Mumiyalaw – ...
 Tastabıt – ...
 Sfinks – ...
Tayanısh konspekt
piramida – firaun maqbarası
Xufu 
→
Xafra 
→
Menkaura
Xufu (Xeops – grekshe) – eramızǵa she-
kemgi 2600-jıllar
sfinks
Tutanxamon
mumiyalaw – 70 kún
Bastet – gózzallıq qudayı
→
→
→
→
→
→
→
insan denesin mumiyalaǵan. Mumiyalaw 
menen tábiyǵıy bilimlerge iye ruw xaniyler 
shuǵıllanǵan.
Ádette mumiyalaw ortasha 70 kún dawam 
etken. Denege arnawlı islew berilgennen 
keyin kóplegen gezlemeler menen oraǵan, 
qımbat bahalı taǵınshaqlar menen bezetilgen. 
Gezlemelerdiń qabatı arasına talabın ońınan 
keltiretuǵın tumarlar qoyılǵan. Mumiyalaw tek 
marhumnıń izinde qalǵan bay tuwısqanlarına 
ǵana nesip etetuǵın edi.
S
oraw hám tapsırmalar
1. Áyyemgi Mısr húkimdarları piramidalardı 
qanday maqsette qurdırǵan?
2. «Barlıq nárse waqıttan qorqadı, waqıt bolsa 
piramidalardan» sózin qalay túsinesiz?
3. Mısrdaǵı eń belgili piramidalar qay jerde 
qurılǵan?
4. «Sahra shaxı» – sfinksın táriplep beriń.

---

40
Xatker háykeli
Papirus
Tas bólegi
10-§. Áyyemgi Mısr mádeniyatı
Jazıw
Áyyemgi Mısrlılar jazıwı insanıyattıń 
dáslepki jazıwlarınan biri edi. Dáslep hár bir 
sóz súwret kórinisinde jazılǵan. Jazıwdan 
duwalar hám máresimlerdi jazıp barıwda 
paydalanǵan, sonıń ushın da onı «
muqad
-
des
» yamasa «
qudaylar sózi
» dep ataǵan.
Áyyemgi grekler olardı «
ieroglifler
» degen 
(tasqa oyılǵan muqaddes jazıwlar má nisin 
ańlatadı). Jazıwlar maqbaralar diy wallarına 
hám qudaylardıń háykellerine oyıp jazılǵan. 
Jazıw ushın tas hám gúlaldan paydalanılǵan. 
Mısrlılar álipbesi 750 ierogliften ibarat 
bolǵan. Hár bir sóz ózinde bir qansha simvol-
lar hám tımsallardı sáwlelendirgen. Ieroglifler-
di úyreniw júdá qıyın jumıs bolıp, sawat ashıw 
kópshilikke nesip ete bermegen. Ierogliflerdi 
qamıs qılqálem menen papirusqa, yaǵnıy pa-
pirus paqalınan islengen qaǵazǵa jazǵan. Hár 
qıylı reńdegi mineral boyawlar sıya wazıypasın 
atqarǵan. Bilim alıp atırǵanda gúlal buyımlar 
bólegine yamasa háktasqa jazatuǵın edi. 
Qolda jazıw ónerin iyelegen adamlar joqarı 
dárejedegi maǵlıwmatlı hám sawatlı adam-
lar esaplanǵan, úlken artıqmashılıqlarǵa iye 
bolıp, izzet-húrmetke bólengen.