|
” Tantal - qadimgi yunon afsonasining qahramonlaridan.
U xudolar tomonidan muttasil ochlik va tashnalik azobi
ga mahkum etilgan edi. Holbuki, uning tevarak-atrofi turli
noz-ne’matlar bilan tola bolgan.
Martin Iden
295
tagida uyulib yotardi. Bir vaqt u deyarli ikki
kagacha tuz totmadi. U Morzlamikida ovqatla-
nishni orzu qila olmasdi, chunki Ruf ikki hafta-
ga San-Rafaelga mehmondorchilikka ketgan edi,
opasinikiga borishga uyalardi. Xuddi shu kun-
larda, olganning ustiga tepganday, pochtachi
birvarakayiga beshta qolyozmasini qaytarib olib
keldi. Shundan keyin Martin paltosini olib, Ok-
lendga jo‘nadi-yu, bir ozdan keyin uyga paltosiz,
ammo cho'ntagida besh dollar pul bilan qaytib
keldi. U har qaysi baqqolga bir dollardan qarzi-
ni to lagan edi, yana oshxonasida piyoz dog* qilib
qovurilayotgan go'shtning jiz-bizi eshitildi, qah-
va qaynadi va kattakon xurma tola pishirilgan
olxo'ri paydo boldi. Martin ovqatlanib olib, stol
ga o'tirdi-yu, shu kuniyoq yarim kechada «Sud-
xo'rlik qudrati» degan maqolasini yozib tugat-
di. Yozib bolib, uni stol ostiga uloqtirdi, chun
ki besh dollar puldan hech vaqo qolmagan edi:
marka olishga pul yo‘q edi.
Bir necha kundan so'ng Martin soatini, un-
dan keyin velosipedini garovga qo“ydi; ovqatdan
iqtisod qilish hisobiga markalar sotib oldi va
yana hamma qolyozmalami har tomonga yubor-
di. «Daromadli» asarlar Martinning umidlarini
puchga chiqardi. Ulami hech kim sotib olmas
edi. U o‘z asarlarini gazeta va arzon baholi hafta-
lik jumallarda bosilib chiqayotgan asarlar bilan
taqqoslarkan, hamon ilgarigidek, o'zining ular-
dan ming karra yaxshi yozishiga ishonchi komil
edi. Biroq, shunga qaramay, yozgan asarining bir
satrini ham sota olmadi. Martin aksariyat gaze-
talar tayyor materiallami maxsus agentliklar-
296
Jek London
dan, ya’ni, «sindikatlar»dan olishini bilib qolib,
bir necha maqolasini ulardan biriga yubordi, le
kin tez kunda qolyozmalari u yerdan ham qay-
tib keldi, qolyozmalarga, sindikat o'z shtatidagi
xodimlaming kuchi bilan material uyushtiradi,
deb yozilgan bosma blanka ilova qilingan edi.
Martin yoshlar uchun chiqariladigan jumal-
lardan birida «aralash» deb ataluvchi bir necha
ustun latifa va shingil hikoyachalami o'qib qol
di. Mana, pul topishning yana bir usuli! Lekin
Martinning bunda ham hech omadi yurishma-
di: yuborgan asarlarining hammasi har galgidek
yana o'ziga qaytib keldi. Keyinchalik bilsa, tahriri-
yat xodimlari qo'shimcha daromad ishlash maq-
sadida bunday mayda-chuyda asarlami, odatda,
o'zlari yozarkan, vaholanki, endi bu narsalaming
unga hech ahamiyati qolmagan edi. Har haftada
chiqadigan yumoristik gazetalar uning hamma
laparu she’rlarini qaytarib yubordi; Martinning
yirik jurnallarga yuborgan she’riy feletonlari
ham bosilmadi. Endi gazeta feletoni qolgan edi.
Martin gazetalarda bosilayotgan feletonlardan
yuz karra yaxshiroq feleton yozardi - buni juda
yaxshi tushunardi, shunga ko'ra adabiyot agent-
liklaridan ikkitasining manzilini bilib olib, ulami
ocherk va kichik hikoyalar bilan ko'mib tashladi.
Biroq yozgan yigirmata asaridan birontasini ham
bostira olmagach, Martin yozishdan voz kechdi.
Holbuki, u har kuni o'nlab hikoya va feletonlar
о qirdiki, ular Martinning bu sohada yaratgan
asarlan bilan tenglashishga ojizlik qilardi. Tar-
vuzi qoltigidan tushgan Martin, nihoyat, o'z
asarlarimga mahliyo bolib ijodimga tanqidiy ko'z
Martin Iden
297
bilan qarashdan va u to‘g‘rida soglom fikr yuri-
tish qobiliyatidan mahrum bolibman, degan qa-
rorga keldi.
Berahm nashriyotlar avtomati hamon o‘z ishi-
ni davom ettirardi. Martin paketga qolyozma bi
lan birga javob xati uchun marka solib, so‘ng uni
pochta qutisiga tashlardi, uch-to‘rt haftadan ke
yin esa pochtachi eshigini taqillatib, qolyozmasi-
ni qaytarib berardi. Aftidan, mazkur manzillar-
da bironta ham tirik jon bolmay, faqat yaxshi
sozlangan, moylangan avtomatlar bolsa kerak.
Umidlari puchga chiqqan Martin, umuman mu-
harrirlar borligiga ham shubha qila boshladi.
Hali shu choqqacha bironta ham muharrirning
joni borligi sezilmadi; Martin yozgan asarlaming
o‘zi muttasil hech qanday izohsiz rad etilib ke-
lardi, bu esa, muharrir - harf teruvchilar, me-
tranpajlar18 va tahririyat dastyorlari tomonidan
to‘qilgan afsona, shular tarqatib yurgan bir afso-
na, degan fikrni go^o tasdiqlayotganday bolardi.
Martinning hayotidagi birdan-bir baxtiyor
damlar uning Ruf bilan otkazgan damlari edi,
holbuki, bunday baxt hamisha nasib bolmas
edi. Qalbini doimo betinch qilgan hayajon, Ruf
o‘z sevgisini oshkor qilgandan keyin uni yana
ham ko'proq azobga sola boshladi, chunki Ruf
ning o‘zi hamon ilgarigiday yetishib bolmaydigan
yuksaklikda edi. Martin undan ikki yil kutib tu-
rishni iltimos qilgan edi, lekin vaqt o‘tib borar-
di-jai, Martin hali ham hech nimaga muyassar
bo la olgani yo‘q edi. Bundan tashqari, Ruf Mar
tinning mashg'ulotini ma’qul ko‘rmasdi, buni
Do'stlaringiz bilan baham: | 
