Yangiasr avlopi

Jek  London

---

Martin  Iden

115

o'zini  yetuk  yozuvchi  deb  his  qilgach,  u 

asarlar  yozadi-yu,  nomi  tillarda  doston  boladi. 

Lekin  bundan  ham  muhimi,  eng muhim narsa- 

lardan  ham  muhimi -  o'shanda Rufga munosib 

boladi.  Shuhrat yaxshi narsa,  ammo bu orzula- 

rini u shuhrat qozonish uchun emas, Ruf uchun 

ardoqlardi. U shuhratning ketidan quvguvchilar- 

dan  emas,  faqat yor  ishqida  devona  bolgan  bir 

yigit edi, xolos.

Oklendga  hamyonini  qappaytirib  qaytib  kel- 

gan  Martin  Bernard  Xigginbotamning  uyidagi 

hujrasiga yana  qamalib  olib,  ishga  berilib  ket­

di.  U  qaytib  kelgani haqida Rufga xabar qilma- 

di.  Rufning oldiga xazina qidiruvchilar haqidagi 

ocherkini  tamomlagandan  keyingina  borishga 

qaror qildi.  Uning butun vujudini qamrab olgan 

ijod vasvasasi visol damining kechikishiga bar- 

dosh  berishga  ko‘maklashdi.  Buning  ustiga,  u 

yozgan har bir jumla Rufni unga yaqinlashtira- 

di.  U  ocherkning  qanday hajmda bolishini  bil- 

mas  edi.  Lekin  «San-Fransisko  axboroti»  gaze- 

tasining  yakshanbalik  ilovasida  ikki  sahifani 

egallagan  ocherkdagi  so‘zlarni  sanab  chiqib, 

shunga  amal  qilmoqchi  boldi.  Martin  uch  kun 

boshini ко‘t arm ay o‘tirib ishlab, ocherkini yozib 

bitirdi,  so‘ng  o‘qish  oson  bolsin  uchun,  yirik 

harfiar  bilan  puxtalab  ko'chirib  chiqdi-yu,  ke­

yin  birdan,  kutubxonadan  olib  kelgan  adabi- 

yot darsligidan abzats va tirnoq degan narsalar 

borligini  o'qib  qoldi.  U  esa  buni  xayoliga  ham 

keltirmabdi.  Martin  shu  onning  o'zida  ocher­

kini  qayta  ko'chirishga  kirishdi;  u  dam  o‘tmay 

darslikni varaqlab o'qib,  ocherkni ko'chirarkan,

buyuk

---

116

Jek  London

bir kunning o'zida shu qadar ko‘p malumot ol- 

diki,  buni  oddiy maktab  bolasi  bir yilda zo'rg'a 

o‘zlashtirgan  bolardi.  U  ocherkini  ikkinchi 

marta  ko'chirib  bolib,  uni  naycha  qilib  avay- 

lab  o'rarkan,  birdan  ko'zi  bir  gazetadagi  yosh 

mualliflar uchun berilgan qoidaga tushib qoldi; 

bunda qolyozmani naycha qilib o‘rash mumkin 

emasligi  va varaqning  bir  tomoniga  yozish  ke- 

rakligi yozilgan  edi.  Martin ikkala  qoidani  ham 

buzgan  edi.  Lekin u yana  eng yaxshi jurnallar 

asaming bir ustuniga kamida o‘n  dollar  qalam 

haqi  tolashini  ham  o‘qidi.  Martin  ocherkini 

uchinchi marta  ko‘chirarkan,  takror-takror  o‘n 

ustunni o‘n dollarga ko‘paytirish bilan o‘ziga ta- 

salli berardi.  Hosil  doim  bir xil,  ya’ni,  yuz  dol­

lar chiqaverdi, shundan keyin, bu ish matroslik 

xizmatidan  olsa  oligi  ortiq  ekan,  degan  qaror- 

ga  keldi.  Agar  u  ikki  marta  xato  qilib  qo'yma- 

ganda,  hikoya  uch  kunda  bitardi.  Uch  kunda 

yuz dollar!  Shuncha pulni ishlab  topish uchun 

esa uch  oy  dengizda  kezishi kerak.  Qolida  qa- 

lami  bolgan  odamga  aziyat  chekib,  matroslik 

qilish  girt  ahmoqlik.  Lekin  Martin  uchun  pul- 

ning unchalik qadr-qimmati yo‘q edi.  Pul faqat 

vaqtichoglik qilishiga,  yangi kostyum  sotib  oli- 

shiga  imkon  berardiki,  bu  imkoniyatlarning 

hammasi  qo‘shilib,  uning  hayotini  ostin-ustun 

qilib yuborgan va ilhombaxsh etgan sarvqomat, 

oqbadan qizga yaqinlashtirishi lozim edi.

Martin qolyozmani kattakon konvertga  solib, 

og'zini  yelimladi  va  «San-Fransisko  axboroti» 

muhamriga yubordi.  U  tahririyatga yuboriladi- 

gan  qolyozmalaming  hammasi  darhol  bosilib

---