Yangiasr avlopi

138

Jek  London

urinib ko'rdi, ammo noiloj besh soatli muddatga 

qaytishga  majbur  boldi. Qolgan  hamma vaqtini 

shavq-zavq bilan  sevimli  mashg4ilotiga  baglsh- 

ladi,  u  darsliklami  o'qish  uchun  istar-istamas 

asar  yozishdan  to'xtar,  so‘ng  kutubxonaga  bo- 

rish uchun darsliklami chetga surib  qo^yar,  ku- 

tubxonada  esa  ming  afsus  bilan  ilm-fanning 

shturmanlik rubkasini tark aylar yoki yozuvchi- 

lar qanday dir yolini qilib o‘z asarlarini bostirgan 

jumallami  o'qishdan  boshini  ko'tarardi.  Martin 

Rufning huzurida bo lib, har safar o‘midan turib 

jo “nab  ketmoqchi  bolganda,  uni  o‘z  yuragidan 

yulib  olib  tashlashga  majbur  bolardi;  uydan 

chiqqach  esa  tezroq  kitoblari  oldiga  yetib  bo- 

rish uchun zimiston ko'chalardan  shosha-pisha 

chopib ketardi.  Lekin algebra va fizika darslikla- 

rini  yopish,  qalamni  bir  chekkaga  surib  qo^ib, 

horg'in ko'zlarini yumishga jazm  qilish hamma- 

dan  ham mushkul  edi.  Shu  qisqa muddat ichi- 

da ham  hayot  quchogldan  o'zini  chetda  his  qi­

lish  Martin  uchun  nihoyatda mushkul  tuyular, 

faqat besh  soatdan  so‘ng  soat jiringi  meni yana 

uyg'otadi,  degan  fikr bilan o‘ziga tasalli berardi. 

U  faqat  besh  soat  yo‘qotadi,  so'ng  quloqni  kar 

qiluvchi  qo'nglroq  sadosi  uni  samarasiz  g‘aflat 

quchogldan  tortib  oladi-yu,  ixtiyorida yana  o‘n 

to'qqiz soatlik ish vaqti boladi.

Bu orada vaqt o'tib borardi. Martinning pullari 

tugay  deb  qoldi,  ammo  gonorardan  hamon  da- 

rak yo‘q edi.  «Yoshlar hamrohi»ga yuborgan qol- 

yozmasini bir oydan keyin qaytib oldi.  Rad javo- 

bi  shunday  nazokat  bilan  yozilgan  ediki,  Mar­

tin  o'zida  hatto  noshirga  nisbatan  husn-tavaj-

---

Martin  Iden

139

juh  tuyg'usini  his  qildi.  Lekin  «San- 

axboroti» boshqacha muomala qildi. Martin ikki 

hafta kutgach, jurnalga xat yozdi:  bir haftadan 

keyin yana yozdi.  Hadeganda javob  kelaverma- 

ganidan  keyin  muharrir  bilan  shaxsan  suh- 

batlashgani  o‘zi  tahririyat  bordi.  Biroq  eshikda 

soqchilik qilib turgan maxluq -  malla soch yigit 

oliy  zotning  muborak  chehralarini  mushohada 

qilish  uchun  Martinni  ichkari  qo^madi.  Besh 

hafta  deganda,  qolyozma  hech  qanday  izohsiz 

pochta  orqali  qaytarib  yuborildi.  Na  rad  javo- 

bi,  na  tushuntirish  maktubi  bor  edi.  Shuning- 

dek,  oradan ko‘p o'tmay,  San-Fransiskoning yi- 

rik gazetalariga yuborgan  boshqa qolyozmalari 

ham  qaytib  keldi.  Shundan  keyin  Martin  asar- 

larini  Sharqiy  shtatlarning jurnallariga  yubor- 

di,  lekin  hash-pash  deguncha  qo'lyozmalari  u 

yerlardan  ham  qaytib  keldi,  lekin  har  bir  qo‘l- 

yozmaga, asarlaringizni bosishning imkoni yo‘q, 

degan ma’noda mashinkada bosilgan xabar ilo- 

va qilib yuborilardi.

Hikoyalaming  qismati  ham  xuddi  shunday 

boldi. Martin hikoyalarini qayta-qayta o'qib chiq- 

di,  ular  o'ziga  shunday yoqdiki,  nima  sababdan 

jurnallar  ularni  qat’iyan  rad  qilishlariga  hech 

tushuna olmadi; u gazetalardan birida, yuborila- 

digan qolyozmalar albatta mashinkada bosilgan 

bolishi shart, degan gapni o'qidi-yu, hamma gap- 

ga tushundi. Masala ravshan. Muharrirlar, shub- 

hasiz,  nihoyat  darajada  band  bolsalar  kerag-u, 

o‘qilishi  qiyin  qolyozmalami  ko'zdan  kechirish- 

ga  vaqt  topa  olmasalar  kerak.  Martin  ijaraga 

yozuv  mashinkasi  olib,  kun  bo^i  unda yozishni

Frandisko

---