BOLALARNING MAYDA QO’L MOTORIKASINI RIVOJLANTIRISHGA
KOMPLEKS YONDASHUVNING AHAMIYATI
F.O’.O’rinova- FarDU, maktabgacha ta’lim kafedrasi dotsenti
padagogika fanlari nomzodi
Аннотачиѐ: Ушбу‖мақплада‖бплаласда‖мпнтеттпсси‖метпдикати‖атптида‖
майда‖қфл‖мптпсикатини‖сивпжлантисиш‖хутутиѐтласи‖жситилган.‖
Калит сфзлар: мпнтеттпси,‖тентпсика,‖мптпсика,‖қфл‖мптпсикати,‖нутқ.
Bolalarning‖ mayda‖ qo’l‖ motorikasini‖ rivojlantirish‖ ular‖ tafakkurining‖ kuchli‖
rivojlanishiga zamin tayyorlashi‖ ko’p‖ psixolog‖ va‖ pedagoglar‖ tomonidan‖ ta’kidlab‖
o’tilgan.‖ Masalan,‖ M.I.Kolitsova,‖ Ye.I.Isenina,‖ ‖ A.V.Antakova-Fomina va boshqalar
mayda‖qo’l‖motorikasining‖rivojlanganligi‖bolalar‖nutqini‖shakllanishida‖ijobiy‖ta’sir‖
Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
411
ko’rsatadi‖deb‖ta’kidlagan.‖Pedagog‖P.Losev‖esa‖mayda‖qo’l‖motorikasi‖va‖barmoqlar‖
harakatini‖ mutanosibligi‖ bolalarni‖ maktabgacha‖ yoshda‖ to’g’ri‖ rivojlanishining‖ eng‖
muhim masalalardan biridir, deb hisoblaydi.
N.S.Jukova, Ye.M.Mastyukova, T.B.Filecheva, S.I.Bot va boshqalarning
maxsus adabiyotlarida‖ bo’lsa,‖ mayda‖ qo’l‖ motorikasini‖ rivojlantirish‖ yo’llari‖ orqali‖‖
nutqida‖ nuqsoni‖ bo’lgan‖ bolalarning‖ nutqini‖ to’g’ri‖ shakllantirishga‖ yo’naltirilgan‖
usullar berilgan.
Shuningdek, M.Montessorining didaktik materiallari ham, aynan sensorika
va motorikani‖rivojlantirishga‖qaratilgan‖hamda‖eng‖avvalo‖bolaga‖uning‖o’z‖yoshiga‖
mos motorika va sensorika orqali ruhiy shakllanishiga yordam beradi. Didaktik
maqsadlarga qaratilgan motorika umumiy, hissiy, nutqiy va ijtimoiy rivojlanishga
ta’sir‖etadi.
Mayda qo’l‖motorikasini‖rivojlantirishda‖qo’llaniladigan‖usullar:
1. Barmoqlar mashqi
2. Didaktik‖materiallar‖yordamida‖qo’l‖motorikasini‖rivojlantirish
Bolaning‖ qo’l‖ panjasi‖ va‖ barmoqlarini‖ harakatlantirish‖ o’ziga‖ xos‖
rivojlantiruvchi‖ ta’sirga‖ ega.‖ Qo’l‖ va‖ barmoqlar‖ ishtirokidagi‖ o’yinlar‖ tana‖ va‖
ongning‖o’zaro‖bog’liqligini‖ta’minlaydi.‖
Qo’lning‖ oddiy‖ harakatlari‖ nafaqat‖ qo’lning‖ balki,‖ lab,‖ yuz‖ mushaklari‖
zo’riqishlarini‖ susaytiradi,‖ aqliy‖ nuqsonlarning‖ kelib‖ chiqishini‖ oldini‖ oladi,‖
tovushlar talaffuzini yaxshilashga ham yordam beradi.
Turli‖ o’yinlar‖ yordamida‖ mayda‖ qo’l‖ motorikasini‖ rivojlantirish‖ natijasida‖
bolalar‖ tovushlarni‖ to’g’ri‖ talaffuz‖ etishni,‖ qo’l‖ barmoqlari‖ yordamida‖ sezish,‖
tuyishni‖ o’rganadilar,‖ shu‖ bilan‖ birga‖ qo’l‖ mushaklari‖ to’g’ri‖ va‖ chiroyli‖ yozishga
tayyorlanadi.
Mayda‖qo’l‖matorikasini‖rivojlantirish‖usullarini‖amalda‖qo’llash:
Pufakni‖ yorish‖ jarayonini‖ ‚Pufak‛‖ she’ri‖ va‖ qo’llar‖ yordamida‖ bajarish.‖
Boshqaruvchi‖she’rni‖o’qib‖turadi,‖ishtirokchilar‖harakatlarni‖bajaradilar.
Pufak
Kattalashar puflasangiz
Xuddi katta koptokcha.
Yorildi-yu‖‚paq‛‖etdi,
Havosi chiqib ketdi.
Harakat:‖ Ikkala‖ qo’lning‖ barcha‖ barmoqlari‖ orasi‖ keng‖ ochilib,‖ bir-biriga
tekkizib turiladi. Shu holda ularga qarab havo puflanadi va barmoqlar biroz
buklanib shar shakliga keltiriladi. ‚Havo chiqib ketgach‛‖ barmoqlar yana avvalgi
holatga qaytadi.
1-
topshiriq
Assalom
Assalom-oltin quyosh,
Assalom-moviy osmon,
Salom deyman terak senga,
Do'stlaringiz bilan baham: |