Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
87 
takrorlangani‖ sababli‖ va’daboz‖ ko‘ppakni‖ hech‖ qaysi‖ hayvon‖ uyiga‖ kiritmaydi.‖ Sovuq‖
jonidan‖ o‘tgan‖ it:‖ ‚Yoz‖ bo‘lsa-chi,‖ quray‖ bir‖ uy,‖ Uymas,‖ saroy...‛‖ deb‖ hashamatli‖ uy‖
qurishga‖takror‖va’da‖beradi.‖Ammo‖yozning‖issiq‖kunlari‖qish‖sovug‘i‖itning‖yodidan‖
ko‘tariladi:‖ ‚Yoz‖ yemasang‖ qishning‖ g‘amin,‖ Holingga‖ voy,‖ bo‘lgin‖ amin!‛‖ deb‖ asar‖
nihoyasida yakuniy xulosa keltiriladi. 
Darsliklarda‖ faqat‖ she’riy‖ asarlarda‖ emas,‖ balki‖ nasriy‖ asarlarda‖ ham‖ masal‖
qo‘llash‖san’at‖kuzatiladi:‖‚Eng‖ulug‘‖fazilat‛‖ertagi‖oxirida‖‚Otang‖erdir,‖sen‖ham‖erdek‖
qiliq‖ qil,‖ Yomonlik‖ aylaganga‖ yaxshilik‖ qil‛‖ baytida‖ maqol‖ o‘zlashtirilgan‖ bo‘lsa,‖ ‚Ilm 
afzal‛‖ ertagida‖ ‚So‘nggi‖ pushaymon‖ o‘zingga‖ dushman‛‖ maqoli‖ fikrni‖ xulosalash‖
sifatida foydalaniladi.
Ma’lumki,‖ el‖ orasida‖ tanilgan‖ shirinso‘z‖ kishilarning‖ nutqlarini‖ tinglasangiz,‖
maqol‖ va‖ matallarni‖ o‘z‖ o‘rnida‖ ishlatishlari‖ bilan‖ kishi‖ e’tiborini‖ o‘zlariga tortadilar. 
Demak,‖ nutqni‖ chiroyli‖ ifoda‖ etishning‖ talablaridan‖ biri‖ irsoli‖ masal‖ san’ati‖ bilan‖ uni‖
bezab tinglovchiga manzur etish ekan. 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. Цпжиацмедпв А.‖Мумтпз‖бадиѐт‖малпцати.‖– Тпшкент:‖Шасқ,‖1999.‖– 240‖б. 
2. Umarova M., Hamroqulova X. va boshq. O‘qish‖kitobi.‖3-sinf uchun darslik. – 
Toshkent:‖O‘zbekiston,‖2012.‖– 224 b. 
3. Matchonov S., Shojalilov A. va‖boshq.‖O‘qish‖kitobi.‖4-sinf uchun darslik. – 
Toshkent:‖Yangiyo‘l‖poligraph‖service,‖2015.‖– 240 b. 
BOSHLANG`ICH SINFLARDA O`QUVCHILARNI MATN TUZISHGA 
O`RGATISH 
Muhtaram Rahimova 
Namangan shahridagi 43-maktabning
Boshlang`ich ta`lim fani o`qituvchisi 
Shahnoza Sayfiddinova 
Namangan shahridagi 43-maktabning
Ona tili va adabiyt fani o`qituvchisi 
Annotatsiya. Boshlang`ich sinflarning 2-4 sinflaridan boshlab, ona tili va o`qish fani 
negizida rasm va voqeaga asoslanib matn tuzishga e`tibor qaratilgan bo`lib, ushbu maqolada 
matn tuzishga o`rgatish metodlarining amaliy asoslari haqida fikr bildiriladi. 
Kalit so`zlar. Matn tuzish, tasvirlovchi matn, hikoya qiluvchi matn, gap, so`z qo`llash. 
Umumiy‖o‘rta‖ta’lim‖ maktablarida‖Ona‖tili‖ fanini‖o‘qitishning‖asosiy‖maqsadi – 
o‘quvchilar‖ o‘z‖ fikrini‖ og‘zaki‖ va‖ yozma‖ tarzda‖ to‘g‘ri‖ va‖ ravon‖ bayon‖ qiladigan,‖
kitobxonlik‖madaniyati‖shakllangan,‖mustaqil‖va‖ijodiy‖fikrlay‖oladigan,‖o‘zgalar‖fikrini‖
anglaydigan – muloqot va nutq madaniyati rivojlangan shaxsni kamol toptirishdan 
iborat. 
Boshlang`ich sinflarning 2-4 sinflaridan boshlab, ona tili va o`qish fani negizida 
rasm va voqeaga asoslanib matn tuzishga e`tabor qaratiladi. Buning‖ uchun‖ o‘qituvchi‖
har‖bir‖ona‖tili‖sabog‘ida‖matn‖bilan‖ishlash‖daqiqalarini‖tashkil‖etishi‖lozim.‖2-4-sinfga 
mo‘ljallangan‖ ona‖ tili saboqlarida‖ muallim‖ matn‖ tuzishga‖ o`rgatishda‖ o‘quvchilarga‖
saboq‖ avvalida‖ hayotidagi‖ eng‖ muhim‖ voqeani‖ so‘zlab‖ berish‖ yoki‖ yozish‖ vazifasini‖
yuklaydi.‖ Bu‖ oddiy‖ jarayon,‖ va‖ aksariyat‖ o‘qituvchilar‖ bu‖ kabi‖ mashg‘ulotni‖

---