Yangi davr arab adabiyoti

Suriya  she’riyati.  Hozirgi  Suriya  adabiyoti  XX  asrning  20-yillarida  shakllana  boshladi,  u 
Livan  adabiyoti  bilan  yaqin  aloqada  edi,  ba’zida  esa,  ularni  ajratib  ham  bo‘lmaydi.  Ayni  chog‘da, 
uning o‘ziga xosligi va ichki butunligini yuzaga keltirgan qator xususiyatlar mavjud. 
Bir  tomondan,  Suriyadagi  adabiy  taraqqiyotning  muhim  xususiyati  o‘rta  asrning  keyingi 
davri  bilan  eng  yangi  davr  o‘rtasidagi  ma’lum  uzilishdir.  Agar  XVII-XVIII  asrlarda  Suriya  arab 
adabiyotining yetakchi markazlaridan bo‘lgan va keyinroq arab ma’rifatparvarligida o‘z taraqqiyotini 
topgan g‘oyalar xuddi shu yerda tug‘ilgan bo‘lsa, bevosita ma’rifatparvarlik davrida, XIX asr va XX 
asr  boshlarida  adabiy  markazlar  iqtisodiy  va  siyosiy  jihatdan  rivojlangan  mintaqalarga  ko‘chadi. 
Bunday sharoitda Suriya yozuvchilari o‘z kuchlarini sinash uchun, odatda ona yurtlaridan tashqariga: 
Livan, Misr va Amerikaga ketdilar. Suriya adabiy hayotining yana bir xususiyati shundan iboratki, 
hech  bir  arab  mamlakatida  Suriyadagidek  shu  kungacha  xalq  ommasi  orasida  o‘rta  asr  arab 
                                           
21
 М. Гамбаров. Отличие элегии Х.Ибрагима от классической элегии. В книге «Теоретические проблемы восточных литератур» 
М. 1969, стр 22 

---

 
56 
adabiyotining,  ko‘proq  she’riyatning  «quyi»  an’analari  barhayot  va  hatto  ular  muqaddas 
hisoblanmaydi.  40-yillargacha  saqlanib  kelgan  she’riyatning  nasrga  nisbatan  ustunligini  shu  bilan 
izohlash mumkin. Bu xususiyat Suriya adabiyotini tashqi jihatdan Iroq adabiyotiga yaqinlashtiradi va 
Misr, Livan adabiyotlaridan keskin farqlantiradi. Suriyaning zamonaviy adabiyotidagi demokratizm 
Suriya  adabiy  an’ananing  qadimgi  demokratizmiga  borib  tutashadi.  Suriya  adabiy  an’analarining 
milliy-ozodlik harakati bilan  aloqalari ham bevosita bo‘lgan. Suriyada 30-yillardanoq adabiyotdagi 
yetakchi mavqe deyarli uzluksiz demokratik, taraqqiyparvar kuchlar qo‘lidaligi bejiz emas.