Yangi davr arab adabiyoti

 
MUHAMMAD RAShOD HAMZAVIY  
Muhammad  Rashod  Hamzaviy  1934  yilda  tug‘ilib,  Tala  qishlog‘ida  ibtidoiy  ma’lumot 
oldi,  so‘ngra  Sodiqiyani,  Tunisdagi  institutni  tugatdi,  talabalar  uyushmasida  ishladi,  1952-55 
yillarda  talabalar  matbuot  organlarida  turli  lavozimlarni  egalladi.  U  Tunis  gazetalari  bilan 
hamkorlik  qildi.  Keyinchalik  u  Parij  universitetini  tugatib  doktorlik  dissertatsiyasini  yoqladi, 
1960 yilda Leyden universitetining sharqshunoslik kutubxonasiga ishga kirdi.  
Hamzaviy  1959  yilda  o‘zining  birinchi  hikoyasi  «Tarnanno»ni  e’lon  qildi.  Hikoyada 
tasodifan  Tunis  istiqloli  uchun  kurashga  aralashib  qolgan  takasaltangning  sarguzashti 
tasvirlanadi.  U  ozodlik  harakatida  o‘zining  vatanparvarlik  e’tiqodi  sababli  emas,  balki 
kutilmagan holda yuz bergan  voqealar tufayli ishtirok etadi. Mamlakat ozod qilingandan so‘ng 
esa u yana ilgarigi maqsadsiz hayotiga qaytmoqchi bo‘ladi, ammo sobiq jo‘ralarini topa olmaydi 
va pirovard natijada ish qidirishga tushadi.  
Tarnanno obrazida Hamzaviy idrok etilgan aniq maqsadsiz  yashaydigan ijtimoiy qatlam 
– mayda burjualar hayotini aks ettiradi. 1962 yilda uning «Bududu o‘ldi» romani bosilib chiqdi. 
Asarda o‘zlarining non o‘g‘irlab qamoqqa tushgan o‘rtoqlari Bududuni qutqarib olish uchun pul 
to‘plab  yurgan  qishloq  bolalari  bilan  bo‘lgan  voqealar  hikoya  qilinadi.  Roman  mazmuni 
bo‘yicha hayotda hamnafaslik zarur, oxir – oqibatda yolg‘iz qolgan Bududu esa aslida o‘lgandek 
bo‘ladi. Romanda Tunis jamiyati hayoti keng qamrab olinmaydi, uning chuqur tahlili berilmaydi. 
Ammo  shunday  bo‘lsa  ham,  qishloq  kundalik  hayotining  yorqin  lavhalari  chizib  berilgan  va  u 
adabiy sovrin olishga muvaffaq bo‘ldi.  
Vatanparvar  yozuvchilar  guruhi  ko‘p  sonli  emas.  Ularning  asarlarida  axloqiy,  milliy-
ozozlik problematikasi ustunlik qiladi. Muhammad Frej Shazli, Xasan Nasr shular jumlasidandir. 
Rashid al-Gali, at-Taxar Vattar kabi keyinchalik realistik, ijtimoiy yo‘nalishdagi adabiyotga kirib 
kelgan  Tunis  yozuvchilari  ham  psixologik  mavzularga  ko‘proq  diqqat  qildilar.  Ularning 
asarlarida muhabbat iztiroblari o‘z ifodasini topdi.