162
Tunis adabiyoti taraqqiyotida 1956 yildan eng yangi davr bosqichi boshlandi. Tunis
mustaqillikni qo‘lga kiritgach ziyolilar tabaqasining anchagina qismi davlat idoralarida lavozim
oldilar. Buning oqibatida adabiyot bir qator yozuvchilarni qo‘ldan berdi.
Tunisda yozuvchi ijodiy faoliyat hisobiga kun kechira olmaydi, shuning uchun bu
mamlakatda professional adib tipi shakllanmadi. Shuningdek, Misr, Livan yozuvchilariga
nisbatan Tunis ijodkorlarining nashriyot imkoniyatlari cheklangan, chunki boshqa arab
mamlakatlarida Tunis adabiyoti yaxshi tanilmagan.
Tunisning mustaqillik davri adabiyoti haqidagi gapni «al-Fikr» («G‘oya») jurnalidan
boshlash lozim. Uning muharriri Muhammad Mzali «Bizning asosiy vazifamiz madaniy
merosimizni qayta tiklash, chet ellar bilan aloqalarni kengaytirish bilan
birgalikda madaniyatning
ta’sir
doirasini kengaytirish, uni butun xalq mulkiga aylantirishdan
iboratdir,» - deb yozgan edi.
Jurnalda Tunisning original badiiy asarlari, fransuz tilida tarjima qilingan maqolalar,
taqrizlar, bahslar nashr etilar, ayni paytda jurnalning asosiy diqqati Tunis problematikasiga
qaratilgan edi. Jurnal turli – tuman masalalar bo‘yicha erkin bahs yuritiladigan minbarga aylandi,
bu esa rang-barang g‘oyaviy oqimlarning shakllanishiga asos bo‘ldi.
«An-Nadva» («Klub»), «at-Tajdid» («Yangilanish») jurnallari ham Tunis adabiyoti
namunalarini bosib chiqarardi. Umuman, mustaqillik davrida Tunisda arab va fransuz tillarida
chiqadigan juda ko‘p jurnallar vujudga keldi. Bu jurnallar sahifalarida chop etilgan asarlarda
Tunis adabiyotiga xos uch tamoyilni ko‘rish mumkin:
1. Ijtimoiy mavzular yorqin ifodalangan realistik oqim. Bu oqim asosiy o‘rinni ishg‘ol
etdi.
2. Ikkinchi oqim ham unga yaqin turadi. Biz uni shartli ravishda vatanparvarlik
oqimi deb
atadik, chunki u antikolonial hamda milliy shon-shavkat g‘oyalari bilan yo‘g‘rilgan.
3. Psixologik tusdagi adabiyot. Bu oqim asarlarida ishqiy, ko‘pincha an’anaviy oilaviy
munosabatlar doirasidagi muhabbat problematikasi ustunlik qiladi.
Hozirgi zamon Tunis adabiyotining ko‘pchilik namoyandalari realistik oqimga taaluqli
bo‘lib, o‘z asarlarida oddiy xalq turmushini tasvirlaydilar, hozirgi zamon Tunis jamiyatiga xos
ijtimoiy ziddiyatlarni ochib beradilar. Bu hol mamlakat o‘z boshidan kechirayotgan jamoatchilik
diqqat markazida ijtimoiy muammolar o‘rin olgan davr xarakteriga mos. Bu yo‘nalish asarlarida
ko‘plab
folklor unsurlari, sheva xususiyatlari uchraydi.
Do'stlaringiz bilan baham: