Якуний назорат саволлари

Қийматни бир текисда (тўғри чизиқли) ҳисобдан чиқариш усули
Бу усулга мувофиқ, объектнинг амортизацияланадиган қиймати унинг хизмат қилиш муддати даври мобайнида бир текисда ҳисобдан чиқарилади (тақсимланади). Ҳар йиллик эскириш харажатлари қуйидагича ҳисобланади:

Активнинг қиймати ёки қиймати ўрнини босадиган сумма – тугатиш қиймати

Активнинг тахмин қилинаётган фойдали хизмат муддати

Тезлаштирилган эскиришни ҳисоблаш усуллари
Асосий восита фойдаланишни охирги йилларга қараганда биринчи йилларида корхонага кўпроқ нафлар келтиради. Демак, бунга мувофиқ равишда эскириш харажатлари активнинг фойдали хизмат қилишнинг биринчи йилларида охирги йилларга қараганда кўпроқ бўлиши керак. 16–сонли МҲХС тезлаштирилган эскиришни ҳисоблашнинг фақат битта камайиб борувчи қолдиқ усули ҳақида эслатиб ўтган, аммо аксарият давлатларда бухгалтерия ҳисобининг аввал чиқарилган ёки замонавий стандартларига мувофиқ бошқа усуллардан ҳам фойдаланилади.
(а) Йиллар йиғиндиси усули. Бу усул муайян объектни хизмат қилиш йиллари суммаси орқали аниқланади ва бу сумма ҳисоблаш коэффициентида махраж бўлиб хизмат қилади. Бу коэффициентнинг суратида объектнинг хизмат муддати охиригача қолган йиллар сони туради (тескари тартибда).
б) Камайиб борувчи қолдиқ усули. Аввалги мисолда юк автомобили 5 йил фойдали хизмат муддатига эга. Бунга мувофиқ равишда тўғри чизиқли усул эскириш ставкаси ҳар йили 20% ни(100% / 5) ташкил этади.
Камайиб борувчи қолдиқ усулида ҳисобдан чиқаришнинг икки марта оширилган меъёр эскириш ставкаси 40 % (2 х 20%) тенг бўлади. Ушбу қатьий белгиланган 40 % ставкаси ҳар йилнинг охирида соф баланс қийматига нисбатан ҳисобланади. Амортизация ҳисобланишда тахмин қилинаётган тугатиш қиймати охирги йилдан ташқари ҳисобга олинмайди. Эскириш суммаси асосий воситанинг соф баланс қиймати тугатиш қийматга етмагунча камайтирилади.