Яхшиева М. Т. Монетар сиёсат назарияси: Ўқув қўлланма. –Т

 
12-МАВЗУ. МИЛЛИЙ ВАЛЮТА КУРСИГА ХАЛҚАРО ПУЛ 
ЎТКАЗМАЛАРИНИНГ ТАЪСИРИ 
12.1. Халқаро пул ўтказмаларининг юзага келиш шарт-шароитлари 
Валюта курси – халқаро савдо, кредит ва капитал ҳаракатларида; миллий ва 
жаҳон бозорлари нархларини таққослашда; банклар ва фирмаларни валютадаги 
хисоб варақларини қайта баҳолаганда ишлатилади. Валюта курси шаклланишига 
жуда кўп омиллар таъсир кўрсатади, булар: 
– Мамлакат иқтисодиётидаги инфляция даражаси. Мамлакатдаги инфляция 
даражаси (бошқа омиллар ўзгармас бўлганда) қанчалик юқори бўлса, миллий 
валюта қадри шунчалик паст бўлади, ва аксинча, инфляция нақадар камайиб 
борса, миллий валюта қадри шу қадар ошиб боради; 
– Тўлов баланси ҳолати. Ижобий қолдиқга эга тўлов баланси миллий валюта 
курсининг ошишига замин яратса, унинг пассив бўлиши аксинча валюта курси 
тушишига олиб келади; 
– Фоиз даражалари ўртасидаги фарқ. Бунинг таъсири иккита ҳол билан 
изоҳланади: биринчидан, мамлакатдаги фоиз даражаларининг ўсиши шу давлатга 
қисқа муддатли капиталлар ҳаракатини юзага келтириши мумкин; иккинчидан, 

---

126 
фоиз даражалари тўғридан-тўғри валюта бозорларига ва ссуда капиталлари 
бозорига таъсир кўрсатади. 
– Валюта бозорлари фаолияти ва чайқовчилик билан боғлиқ валюта 
операциялари. Агарда, бирор-бир валюта курси туша бошласа, у ҳолда банклар ва 
бошқа корхона – фирмалар ушбу валютадаги активларини тезроқ сотишга ва 
ўзларининг ушбу валютадаги позицияларини ёпишга ҳаракат қилишади. Бу 
ҳаракат, ўзи шундоқ ҳам курси пасаётган валютанинг аҳволини янада 
ёмонлашувига олиб келиши мумкин; 
– Миллий валютага жаҳон ва миллий бозорларда ишонч даражасининг 
ўзгариши. У давлатнинг иқтисодий ва сиёсий ҳолати билан аниқланади. Чунки, 
валюта дилерлари бирор-бир валюта билан операция қилишдан олдин ушбу 
валюта мамлакатининг келгусидаги ўзгаришлари динамикасини ҳисобга олган 
ҳолда хулоса қилади ва кейингина операцияни амалга оширади; 
– Мамлакатда юритиладиган валюта сиёсати ҳам бевосита таъсир кўрсатади.