Яхшиева М. Т. Монетар сиёсат назарияси: Ўқув қўлланма. –Т

 
12,.3. Халқаро пул ўтказмалари турлари 
 
Валюта курси пасайиши натижасида экспортерлар маълум маънодаги 
қўшимча даромадга эришишади ва бу уларни рағбатлантиради. Валюта курси 
пасайиши эвазига улар томонидан жаҳон бозорига таклиф қилинаётган махсулот 
ва хизматлар учун энди улар олдингига кўра пастроқ нарх белгилашади, ҳамда 
рақобатда ғолиб чиқиш имконига эга бўлишади. Аммо, бу экспортерни маълум 
маънодаги қўшимча даромадига, унинг ўз давлати материал бойликлари 
йўқотиши эвазига эришаётганлигини эсдан чиқармаслиги лозим. Шунингдек, 
валюта курсининг пасайиши импортни қимматлашувига олиб келади, ҳамда 
истеъмолчилар томонидан миллий иқтисодда ишлаб чиқарилаётган товар ва 
хизматларга бўлган талабни ошириб, миллий ишлаб чиқаришни ривожланишига 
туртки бўлиши мумкин. Лекин шуни айтиш жоизки, миллий валюта курсининг 
пасайиши ташқи қарз (валютадаги) юкини оширади. Чет эллик инвесторлар учун, 
миллий валютада олинган даромадларини, фоизларини, дивидендларини олиб 
чиқиб кетишлари фойдасиз бўлади ва уларни бу олган маблағларини қайта 

---

129 
инвестиция қилишга, ёки миллий ишлаб чиқариш махсулотларини сотиб олишга 
ва кейин экспорт қилишга ҳаракат қилишга ундайди. 
Валюта курси ошганида эса ички нарх навонинг рақобатбордошлиги пасаяди, 
экспорт самарадорлиги камаяди, ва бу экспортга йўналтирилган соҳаларнинг ва 
охир оқибатда миллий ишлаб чиқаришни қисқаришига олиб келиши мумкин 
Ҳар бир давлат ўз миллий валютасига эга бўлади, лекин ҳеч бир давлат ўзи 
алоҳида чет эл давлатлари билан алоқа қилмасдан, айниқса иқтисодий алоқага 
киришмасдан ўзида мавжуд эҳтиёжларни тўла қондира олмайди. Шу боис ҳам, 
ҳар бир давлат ўзида етарли даражадаги олтин – валюта захираларига эга бўлиши 
ва миллий валютаси айрибошланадиган бўлиши талаб қилинади. Валюта 
айрибошланишини таъминлашнинг икки тури мавжуд бўлиб: валютанинг ички 
конвертацияси ва ташқи конвертацияси таъминланиши мумкин, бу ушбу давлатда 
юритилаётган монетар сиёсатнинг тутган ва ўзига белгилаб олган мақсадидан 
келиб чиқади.