Яхшиева М. Т. Монетар сиёсат назарияси: Ўқув қўлланма. –Т

Валюта интервенцияси
– Марказий банкнинг миллий валюта курсига 
таъсир этиш мақсадида валюта бозорида чет эл валюталарини сотиб олиши ёки 
сотиши демакдир. 
Ҳозирги 
жаҳон 
молиявий-иқтисодий 
инқирози 
даврида 
валюта 
интервенциясидан кўзланган мақсад валюта курсининг қисқа вақт оралиғида 
кутилмаганда юзага келадиган кескин тебранишларга бархам бериш ҳисобланади. 
Марказий банклар валюта курсини истаган даражада ўзгартириш имкониятига эга 
эмас, чунки улар валюта бозорида тижорат банклари билан рақобат қила 
олмайдилар. Шу сабабли, валюта интервенциясидан мақсад валюта курсининг 
кескин 
тебранишлари 
оқибатларини 
юмшатиш 
ҳисобланади. 
Валюта 
интервенцияси расмий олтин-валюта захиралари ёки Марказий банкларнинг 
банклараро “СВОП” битимлари ҳисобига амалга оширилади. 
Валюта интервенсияси 19-асрдан бошлаб қўлланила бошланган. Масалан, 
Голландия Марказий банки, Австрия-Венгер банки миллий валютани курсини 
барқарор тарзда ушлаб туриш учун ундан фойдаланишган. Олтин монометализми 
бекор қилингандан сўнг, валюта интервенсиясидан фойдаланиш кенг тарқалди. 
1929–1933 йилги жаҳон иқтисодий инқирози юзага келган шароитда Марказий 
банклар валюта демпингига кўмак бериш учун ўз валюталарини курсини 
тушириш мақсадида валюта интервенциясидан фойдаланганлар. Бу ҳолат бугунги 

---

125 
кунда бутунжаҳон иқтисодиётига жиддий хавф солаётган жаҳон молиявий-
иқтисодий инқирози шароитида ҳам ўринлидир. 
Валюта интервенциясини ўтказишнинг моддий базаси вазифасини, 30-
йиллардан АҚШ, Буюк Британия, Франция, Канада ва бошқа мамлакатларда 
ташкил қилинган мақсадли валюта фондлари – олтин, чет эл ва миллий 
валюталарда ташкил этилган давлат фондлари ўтади. Ҳозирги шароитда бу 
фондларнинг роли ва йўналиши айрим давлатларда алоҳида хусусиятга эгадир. 
Масалан, Францияда бу мақсадли валюта фонди мамлакат расмий олтин-валюта 
захираларининг суммаси миқдорида ажратилган фонддир. Франция Марказий 
банки ўзининг интервенция операциялари ҳажмини ва характерини ошкор 
қилмаслик учун унинг ўлчов кўрсаткичларини матбуотда эълон қилмайди.