Ya. O. Ruzmetov

= 
(
8
-
1
) 
гst ЛШ
bu yerda: 
Tst
_ tegishli agregatlarni tekshirish sinovdan o‘tkazish 
bo‘yicha ishlaming umumiy vaqti;
Kst -
takroran smash imkoniyatini hisobga oluvchi 
Fsl -
koeffitsiyent; 
rim -- dastgohdan foydalanish koeffitsiyenti (0,90 - 0,95). Dizellar va 
sovutish jihozlarini ta’mirlash sexini asosiy sexlar blokiga joylashtirish 
va parallel ravishda vagon yig‘ish sexiga joylash maqsadga muvofiqdir. 
Bu kabi joylashtirish transport aloqaiarining bimiuncha qisqa muddatini 
ta’minlaydi.
Sexda uchastkalar va boiinmalami joylashtirish dizellar va agre- 
gatlami sinash va ta’mirlashning texnologik xossalarini hisobga olgan 
holda amalga oshiriladi, ustunlar orasining boshlanishida qismlarga 
ajratadigan va yuvuvchi boiim , so‘ng uchastkalar yoki umumiy 
yig'ilgan uzluksiz tizimlar joylashgan. Yig‘ish tizimi yonida yordamchi 
agregatlarni ta’mirlash va alohida tarmoqlami yig'ish va ta’mirlash 
bo‘yicha ish o‘rinlari joylashgan.
115

---

1. Sexning maqsadi, tuzilishi va ishlab chiqarish dasturi.
2. Yo‘lovchi vagonlarining sovutish jihozlarini ta’mirlash jarayoni.
3. Sexning tuzilishi va jihozlami ish joylarida joylashtirish.
4. Dvigatellami tekshirish va sinovdan o‘tkazish tartibi.
N a z o r a t s a v o l l a r i
116

---

IX BOB
ELEKTR MASHINA SEXLARIDA ISHLAB CHIQARISHNI
TASHKILLASHTIRISH
Elektr mashinalar sexi generatorlar, tortuv elektr motorlari, mashina 
agregatlari va boshqa yordamchi elektr mashinalami kapital ta’mirlash 
uchun moijalla,ngan.
Detal va uzellarining yedirilishi va shikastlanishi darajasiga ko‘ra 
elektr mashinalami ta’mirlash ikki turga bo‘linadi: KT-1 va KT-2. KT-1 
hajmidagi kapital ta’mirlashda yakor chulg'amlari almashtirilishi talab 
etilmaydigan elektr mashinalar ta’mirlanadi. Yakor chulg‘amlari 
almashtirilishi talab etilgan hollarda KT-2 hajmidagi kapital ta’mirlash 
bajariladi.
Elektr mashinalar sexida zavodda ta’mirlashda boigan vagon­
laming elektr mashinalari, shuningdek temir y o i depolari ehtiyojlari 
uchun elektr mashinalari ta’mirlanadi. Elektr mashina sexining ishlab 
chiqarish dasturi ichki va tarmoq ehtiyojlari uchun ta’mirlanadigan 
elektr mashinalari sonidan kelib chiqib belgilanadi.
Elektr mashinalarini ta’mirlash jarayoni har bir turdagi mashinalar 
uchun ishlab chiqiladigan tarmoq grafiklariga muvofiq tashkil etiladi. 
Grafikka asosan ta’mirlashda turish vaqti aniqlanadi: tortuv generatori 
uchun - 8-10 sutka, tortuv elektr motori uchun - 5-6 sutka, ikki 
mashinali agregat uchun - 3-4 sutka.
Ta’mirlangan elektr motorlari zavod grafigiga asosan belgilangan 
muddatlarda aravachalami ta’mirlash sexiga, tortuv generatorlari -
dizellami ta’mirlash sexiga, ikki mashinali agregatlar, yordamchi elektr 
mashinalari esa elektr apparatlami ta'mirlash sexiga uzatiladi.
Elektr mashinalar sexida mashinalami ta’mirlash ishlab chiqarish 
jarayonida belgilangan ishlaming m aium bir qismini bajarish uchun 
ixtisoslashgan uchastkalar tashkil etiladi. Uchastkalaming asosiy 
vazifasi - alohida detallami texnologik jarayonga muvofiq ta’mirlash va 
vaqtida yig‘ish uchun topshirishdir.
117

---

Elektr motorSarini ta’mirlash oqimi bo‘yicha elektr mashinalar sexi 
tarkibiga quyidagi uchastkalar kiradi (9.1-chizma): qismlarga ajratish- 
nuqsonlami aniqlash, yakor, seksiyalar, g ‘altaklar boiim iga ega 
quritish-to‘yintirish, mexanika, y ig ish uchastkalari va sinash stansiyasi. 
Generatorlar va agregatlar qismlarga ajratishdan yigish va tayyor 
mahsulotni topshirishgacha boigan ishlaming to iiq sikli bajariladigan 
uchastkada ta’mirlanadi.
Qismlarga ajratish-nuqsonlami aniqlash uchastkasida
mashinalar 
qismga ajratiladi, detallar tozalanadi va yuviladi, ulaming nosozliklari 
aniqlanadi va ta'mirlash hamda keyingi o‘matish uchun ixtisoslashgan 
uchastkalarga uzatiladi. Elektr motorlari, generatorlar kompleks 
mexanizatsiyalangan, belgilangan taktli oqimli-konveyer liniyasida 
qismlarga ajratiladi. Liniya to‘rtta ixtisoslashgan ish joylariga ega. 
Birinchi ish joyida kollektor lyuklari, setkalar, chiqish qismlari g ’iloflari 
va boshqa himoya moslamalari yechib olinadi. Ikkinchi ish joyida 
podshipnik shchiti, cho‘tka tutqichlari yechiladi va yakor ostovdan 
chiqarib olinadi. Uchinchi ish joyida magnit tizimi birikmalari yechib 
olinadi.
To‘rtinchi ish joyida esa maxsus jnoslama yordamida bosh va 
qo‘shimcha qutblar yechiladi. Mashinalar qismlarga ajratilayotganda 
detallar takror ishlatilishi uchun ehtiyotlab olish kerak.
Yakor uchastkasi
yakorlami ta ’mirlash uchun moijallangan va 
kollektor, yakor o‘zagini ta’mirlash, seksiyalar chulg‘amlarini o ‘matish. 
kavsharlash va bandaj o'rash. to‘yintirish va quritishdan so‘ng mexanik 
ishlov berish bo‘yicha ixtisoslashgan ish joylariga ega.
Seksiyalar uchastkasida
yakor chulg'ami seksiyalari (chulg'amlari) 
ni tayyorlash va izolyatsiyalash amaiga oshiriladi. Seksiyalami 
tayyorlash texnologiyasi murakkab bo iib , unga to iiq rioya qilish talab 
etiladi, chunki elektr motorlarining ishonchliligi va umrboqiyligi 
seksiyalami tayyorlash va ulami yakorga o‘matish sifatiga bogiiqdir.