Aravacha ramasi g ‘ildirak juftliklardan yechiladi va suyanchiq (5)
ga o'matiladi va sochiladi, rolik buksali g‘ildirak juffliklar rels yoilari
(15) orqali g'ildirak sexiga uzatiladi. Rama va uning boshqa qismlari II
- pozitsiyaga yuvish mashinasiga yuvishga uzatiladi.
Yuvishdan so‘ng rama va detallar III - pozitsiyaga tekshiruv va ish
hajmini aniqlash uchun jo ‘natiladi.
Ramaning, ressor osti va usti
balkalari aravacha sexida ta’mirlanadi.
Richag uzatma va ressora detallari, hamda buksa uzel shpintonlari
sexning maxsus boiaklariga yuboriladi. Ta’mirdan o'tgan ressor osti va
usti balkalar stellajlarda saqlanadi.
Ramaninng ta’mirlash jarayoni IV - pozitsiyada olib boriladi. Bu
yerda 4 ta aylanadigan stendlar o‘matilgan. Har 30 daqiqadan so‘ng
ta’mirlangan ramalar yig‘ish uchun beriladi. Shu bilan aravachalami
yig‘ish V-VII pozitsiyalarida olib boriladi. Yig"ilgan
aravachalar IX-X
pozitsiyalarida bovaladi va quritiladi.
N azorat savollari
1. Aravachalar sexi nimaga mo'ljallangan?
2. Aravachalar sexi qanday bo‘lim va uchastkalardan tarkib topgan?
3. Aravachalami ta’mirlash texnologik jarayoni qanday tashkii
edladi?
4. Aravachalar sexi oqimli-konveyer chizig‘ining takti qanday
aniqlanadi?
5. Aravachalar sexida qanday jihozlar o‘matilgan?
103
VII BOB
G ‘ILDIRAKLARNI TA’MIRLASH SEXIDA ISHLAB
CHIQARISHNI TASHKILLASHTIRISH
G‘ildirak sexida yangi gildirak juftlari tuziladi va eskilari ta’mir
lanadi. G ‘ildirak juftlarini ta’mirlash ko'rikdan o ‘tkazish, ta’mirlash va
tuzish qo‘llanmalariga asosan qilinadi. Zavodning g‘ildirak sexida G‘J
elementlarini almashtirib yoki alishtirmasdan ta’mirlash ishlari olib
boriladi, ulaming to iiq yoki oddiy ko‘rikdan o ‘tkazilishi mumkin.
Har bir G‘J turini ta’mirlash uchun ta’mirlash dasturi va tuzish rejasi
birligi asosida bajariladi.
G‘J ta’iinirlash va tuzish texnologik jarayonida yuqpri ishlab
chiqaruv uskunalarni qoilangan holda ko‘p
ketma-ket va parallel olib
boriladigan operatsiyalar kiritilgan. Sexga kelgan G‘J ko‘rikdan o'tiladi,
yuviladi, defektoskopdan oiadi va so'ng ta’mirlash turi va hajmi
o ’matiladi. Magnitli defektoskop bilan bo‘yinchalar, o'rta qismlar,
ultratovushli defektoskop bilan - stupitsa osti qismlari tekshiriladi.
G‘J elementlarini oichash maxsus asbob bilan o‘matilgan ketma-
ketligida bajariladi.
Dumalash podshipnikli G ‘J da birinchi b o iib podshipnik bilan
buksalar yechiladi. Buksa va podshipniklar rolik podshipniklar boiim i-
ga jo ‘natiladi, G‘J esa - yuvish, ko'rikdan o'tkazish va ta’mirlash bosqi-
chiga yuboriladi.
Agar gildiraklami alishtirish lozim bo isa,
yangi gildiraklami
stupitsa teshiklari kengaytiriladi va stupitsa osti qismlari yuzalari
defektoskop yordamida tekshiruvdan o‘tkaziladi. Presslash jarayoni
gidravlik presslar yordamida amalga oshiriladi. Presslashdan so'ng
gildiraklami yumalash yuzalari maxsus uskuna yordamida silliqlanadi
va o ‘qning sheykalari egovlanib G‘J geometrik oichamlari tekshiriladi.
0 ‘qni alishtirishda yangi o‘qni tanlanib,
uni quyidagi operatsiyalar
bo'yicha ishlov beriladi: sheykalami stupitsa osti va o‘rta qismlami
egovlash: hamma qismlami so‘nggi egovlash: yon tomonidagi pazlami
104
frezerlash va oxirlarda rezba ochish: ishlov berilgan o‘qni defektoskopda
tekshirish va o‘qning geometrik oichamlarni tekshirish. Shu vaqtda
g'ildiraklami stupitsa teshiklari o‘qni presslash jarayoniga tayyorlanadi.
Gildirak sexida ishlab chiqarishni tashkillashtirish
asosi - ish
grafigi. G‘J va elementlarini ta’mirlash va ishlov berish texnologik
jarayoni kiradi.
Ko'rikdan o‘tqazish, ta’mirlash, G‘J elementlariga ishlov berish va
tuzish texnologik jarayonining fe’li g ‘ildirak sexida oqim bilan ishlab
chiqarishni yo‘lga qo‘yishga ko‘maklashadi.
G‘ildirak sexida quyidagi ishlab chiqarish jarayonlari ko‘zda
tutilgan: yuvish, elektrpayvandlash,
presslash, o‘q, gildirak va G‘J ga
mexanik ishlov berish maxsuslashtirilgan boiaklar: G‘Jni oichash,
defektoskopda tekshirish va topshirish boiagi: bo‘yash va quritish.
G‘ildirak sexiga g‘ildirak parki kiradi - bu sex oldidagi ta ’mimi
kutayotgan yoki tayyor ta’mirlangan G‘Jni joylash uchun ko‘prikli kran
va estakada bilan jihozlangan hududga aytiladi. G'ildirak parkida o'q va
gildiraklar xomashyo mahsulotlami saqlash uchun maydoncha ham bor.
G'ildirak sexlarining ishlab chiqaruv boiaklari maxsus texnologik
va transport uskunalari bilan jihozlangan. G‘Jni yuvish va tozalash
uchun tozalash mexanizmi va bir kamerali yuvish mashinasidan tashkil
topgan avtomatik qurilma ishlatiladi. Flyus qatlami ostida qoplash ishlari
- dugali yarim avtomat uskuna yordamida amaiga oshiriladi.
Tuzish uchastkalarida elementlarini presslash va pressdan chiqarish
uchun gidravlik presslar o‘matilgan, ishlov
berish boiaklarida - temir
kesuvchi uskunalar.
G‘Jni olib o ‘tish uchun koiarish qobiliyati 5 tonnali bo‘lgan
ko‘prikli kranlar ishlatiladi.
Uskunalar va ulaming atrofidagi hududlarga xizmat ko‘rsatish
uchun ko‘tarish qobiliyati 1-2 tonna boigan kran-balkalar qoilaniladi.
Ishlab chiqarishda ishchilar sonining hisobi gildirak sexining
hamma boiaklari va ishchilaming kasbi bo‘yicha alohida qilinadi.
105
