Ya. O. Ruzmetov

Asosiy ishlab chiqarish j a rayon i deb, 
korxonaning to‘g‘ridan 
to‘g‘ri tayyor asosiy ishlab chiqilgan mahsuloti, uning dasturini tuzadi- 
gan va mutaxassisligini ajratib beradigan (vagonlar, ehtiyot qismlari -
g'ildirakjuftligi, prujina, avtostepka va boshqalar) kiradi.
Yordamchi jarayonlar 
- ishlab chiqarish korxonalarida asosiy 
jarayonga ko‘mak!ashuvchi hisoblanib, ularga asosiy jarayonga material 
va yarim fabrikatlami yetkazish, ish quroli va uskunalar, elektrenergiya, 
kislorod, siqilgan havo, shuningdek ishlab chiqarishning ishlash qobili- 
yatini saqlash va uskuna, ish qurollarini ishga shay holatda ushlab tu- 
rishni ta’minlaydi.
Xizmat ko‘rsatish jarayonlari 
- ishlab chiqarishning normal holat­
da borishini ta’minlab beradi, lekin hech qanday mahsulot ishlab 
chiqarilmaydi.
Yuqorida ko‘rsatilgan jarayonlaming har biri o‘z navbatida bir 
nechta qismlarga bo'lishimiz mumkin.
Vagon ta’mirlash korxonalarining asosiy ishlab chiqarish jarayonlari 
quyidagi vazifalarga boiinadi.
> Vagonlarni ta’mirga qabul qilish, ulami tozalash va yuvish:
> Vagonni agregatlarga sochish, qismlari va detallari:
> Detallami tozalash tekshirish va saralash:
> Nosozliklami tiklash va yangi detallami tayy'orlash:
> Vagonni umumiy yig‘ish, bo‘yash va sinash,
Vagon ta’mirlash zavodlaridagi asosiy ishlab chiqarish jarayonlari­
ning turli xildagi ishlami bajarilishi asosan alohida sexlarda amalga 
oshirilib - sochish, vagonni yig'ish, Quyuv ishlari, kuzovga ishlov be- 
rish ishlari, mexanik, ta’mir-jamlovchi, bo‘yash va boshqa ishlar baja- 
riladi.
Asosiy ishlab chiqarishdagi ishlami ko‘chirish - doimiy bir-biri 
bog‘liqlikda bo‘lib, vaqt va zamonga bog‘liqdir.
21

---

Bu esa ishiab chiqarish jarayonlarida alohida belgilangan proporsiya 
va bir xillikni nazorat qiiishni talab etadi, vagonlami ta’miriasliga kirib 
kelgan vaqtdan boshlab, ehtiyot qismlari, materiallami tanlash. va niarga 
ishlov berib tayyor holdagi mahsulotga aylangungacha bo‘lgan barcha 
jarayonlar kiradi.
Texnologik jarayon - ishiab chiqarish jaravonining asosiy tashkiliy 
qismi hisoblanadi.
Texnologik jarayonga qarab - ishlab chiqarish jarayoni arming 
ketma-ketligi, nazarda tutilgan o‘lchamlaming o‘zgarishi, ko‘rinishi, 
shakli va tayyor mahsulotni olish yoiidagi mehnat predmetlarining 
o ‘zaro joylashuv va holati nazarda tutiladi.
Vagon ta’mirlash korxonalarida turli xildagi texnologik jarayonlar 
ishlatiladi.
Ulardan eng ko‘p ishlatiladiganlari quyidagilar:
>
Quyush, kovkalash va shtampovka usuilaridan foydalanib, kerakH 
shaklni olish.
> Payvandlash, bolt va parchin mixiar yordamida bir nechta 
detallami birlashtirish, ulammg o‘zaro joylashuvini o ‘zgartirish.
> Metall qirquvchi stanoklar va chilangar ishlovi yordamida 
detallami o'lchami va shaklini o'zgartirish.
>
Metalning tashqi ko'rinishi va tarkibining o'zgarishi (xromlash, 
nikeilash, bo‘yash) va galvanizatsiyalash yordamida amalga oshiriladi.
Texnologik jarayonlar uchun tashkii topgan jarayonlarning 
takrorlanuvchi xarakteri, berilgan har bir detalga ishlov berish, natijada 
bir turdagi shaklga erishish. o‘lchamlari va