Y. R. Toshmatov, Sh. A. Sulaymonov, G’. O. Mamajanov Namangan-2017

Qalampir yalpiz o’simligining bargi va efir moyi - Folia et oleum 
Menthae piperitae 
Qalampir yalpiz - Mentha piperita L. Yasnotkadoshlar - Lamiaseae 
(labguldoshlar - Labiatae) oilasiga kiradi. 
Qalampir yalpiz ko’p yillik, bo’yi 30 - 100 sm ga etadigan o’t o’simlik 
bo’lib, poyasi bir nechta, tik o’suvchi, 4 qirrali. 
Bargi
oddiy, cho’ziq - 

---

24 
tuxumsimon yoki lantsetsimon, o’tkir uchli, qirrasi o’tkir arrasimon, poyada 
qisqa bandi bilan qarama-karshi 
joylashgan.
Gullari mayda
, qizil - binafsha 
rangda, poya va shoxlar uchida g’uj 
joylashgan boshoqchasimon gul to’plami 
hosil qiladi. Gulkosachasi naychasimon, 
besh tishli bo’lib, meva bilan birga qoladi. Gultojisi bir oz qiyshiq, 
voronkasimon, to’rt bo’lakli (boshqa labguldoshlardan farqi), otaligi 4 ta, 
onalik tuguni 4 bo’lakli, yuqoriga joylashgan. 
Mevasi kosacha bargi bilan birlashgan 4 ta yong’oqcha. 
Geografik tarqalishi.
Qalampir yalpiz yovvoyi holda uchramaydi. Uni 
Mentha aquatica L., bilan Mentha spicata L., ning o’zaro chatishishidan 
vujudga kelgan deb faraz qilinadi. Qalampir yalpiz asosan Ukrainada, 
Krasnodar o’lkasida, Voronejda, Belorussiyada va Moldoviyada o’stiriladi. 
Qalampir yalpizning ikki xil turi bor: 
1) Qora qalampir yalpiz va (poyaning tomirlari qizil - binafsha rangda) 
2) Oq qalampir yalpiz (oq yashil rangda). MXD da qora qalampir yalpiz 
o’stiriladi.