Xxi asr haqiqatdan ham axborotlashgan jamiyat asri deb tan

Nazorat savollari 
1.
Tor polasali tarmoqlarga qanday tarmoqlar kiradi? 
2.
Keng polosali tarmoqalrning tor polosali tarmoqalrdan farqi 
nimadi? 

---

3.
Keng polosali tarmoqalrning eng asosiy hususiyati nimada? 
4.
Xizmatlari 
integrallashgan 
tarmoqning 
rivojlanish 
bosqichlari? 
5.
Raqamli integral tarmoqning necha turi mavjud? 
6.
Keng polosali tarmoqlarda xizmatlarni taqdim etish 
protokollari? 
2 - BOB. KENG POLOSALI TARMOQLARDA 
QO‘LLANILUVCHI UZATISH MUXITLARI 
2.1. Radio aloqa kanallari va ularning xususiyatlari 
Ko‗pchilik insonlar (odatda yoshlar) energiya‘ning turlari, ularning 
xususiyatlari haqidagi elementar tushunchalariga ega bo‗lgan holda, 
energiya‘ni ma‘lum bir masofaga simsiz uzatish xususida mulohaza 
yuritadilar. Boshqalar esa radio to‗lqinlarning qanday tarqalishi 
xususidagi faktik fikrlariga ega bo‗lmay turib o‗zlarining radio qabul 
qilish yoki radio uzatish qurilmalari uchun antenna yasashni va bunda 
antennalarning 
maksimal 
darajadagi 
uzatish 
va 
qabul 
qilish 
xarakteristikasiga ega bo‗lishiga harakat qilishadi. Buyuk ixtirochi, 
amaliyotchi Nikola Tesla o‗zining tajribalarida elektromagnit 
tebranishlardan aktiv foydalangan. Ammo, u davrda elektromagnit 
to‗lqinlarning mavjudligi haqida hech kishi habardor bo‗lmagan. Ammo, 
Tesla kuzatish yo‗li bilan shunga amin bo‗lganki, uning tajribalari 
paytida atrofda qandaydir energya mavjud. Ammo, yuqorida 
takidlanganidek, u davrda ushbu xosil bo‗lgan maydon, ya‘ni, 
eletromagnit maydonini tahlil qiladigan ilm ham jihozlar ham mavjud 
bo‗lmagan. Shuning uchun ham bu hodisaga huddi filosofik jarayon 
sifatida qaralgan va unga ―Efir‖ deb nom qo‗yilgan. Endilikda efir va 
elektromagnit to‗lqin tushunchasi o‗rtasida farq bor deya iddao qilishadi. 
Aslida esa farq mavjud emas. Buning sababi shuki, Nikola Tesla 
o‗zining tajribalarida o‗zgaruvchan tok bilan ishlagan va albatta, bunda 
atrofda o‗zgaruvchan tok elektromagnit maydon hosil qilgan. Bu o‗z 
navbatida elektromagnit to‗lqinni hosil qiladi. 
Elektromagnit to‗lqinlar - bu fazodagi sinusoidal elektromagnit 
tebranishlardir. Elektromagnit to‗lqinlar bu yorug‗lik, ko‗rinmas 
infraqizil 
diapazondagi 
issiqlik 
nurlari, 
rentgen 
nurlari, 
va 
radioto‗lqinlardir. Ularning farqi faqat to‗lqin uzunligida anglashiladi. 
Radioaloqa tizimlari elektromagnit to‗lqinlarning radioto‗lqinlar 
diapazonidan foydalangan holda amalga oshiriladi. Har bir radio aloqa 

---

liniyasiga ma'lum radio chastota polasasi ajratiladi. Bu polosani o‗rtacha 
chastotasi nominal chastota hisoblanadi. 
Radio aloqani xalqaro tartiblanishiga binoan radio chastotalar 9ta 
diapazonlarga bo‗linadi va 4 dan 12 gacha nomerlanadi. N nomerli 
diapazon pastdan 0,3*10
N
Gs va yuqoridan 3*12
N
Gs chastota bilan 
chegaralangan.
Diapazon nomeri oshishi bilan uni kengligi 
(polosasi) kengayishiga e'tibor qaratish lozim, u quydagicha bo‗ladi: № 
4 uchun 30 – 3 = 27 kGs; № 12 uchun 3000 – 300 = 2700 GGs. 
Yangi radio aloqa liniyasini ochish uchun, har bir alohida holat 
uchun ma'lum talablarni hisobga olgan holda ishchi chastota tanlanadi. 
Xabarni uzatish joyidan qabul qilish joyiga ko‗chirish uchun 
tanlangan chastota ishlatiladi va u tashuvchi chastota deyiladi. 

---

2.1-jadval