Xxi asr haqiqatdan ham axborotlashgan jamiyat asri deb tan


m  – parametr manfiy qiymat qabul qilmasligi lozim. Agar  vaqtning biror onida  m



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/68
Sana28.06.2022
Hajmi3,47 Mb.
#713280
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   68
Bog'liq
NGN kirish tarmoqlari


– parametr manfiy qiymat qabul qilmasligi lozim. Agar 
vaqtning biror onida 
m
manfiy qiymat qabul qilsa u holda ortiqcha 
modulyatsiyalanish kabi zararli effect yuz beradi.


3.3-rasm. 
Turli 
modulyatsiyalash 
koeffitsiyentlarida 
modulyatsiyalash jarayoni. Eng quyi ossilogrammada ortiqcha 
modulyatsiyalanish yuzaga kelgan. 
Yuqoridagi 3.3-rasmda turli modulyatsiyalash koeffitsiyentlarida 
modulyatsiyalash jarayoni aks ettirilgan. Eng quyi ossilogrammada 
ortiqcha modulyatsiyalanish yuzaga kelganligini ko‗rish mumkin. 
AM signallar odatda yarim o‗tkazgich diod, tranzistor yoki 
elektron lampalardan NE sifatida foydalanish orqali olinadi. 
3.1.2. Chastota bo‘yicha modulyatsiya 
Chastota bo‗yicha modulyatsiya CHM (Frequency modulation) – 
bu tashuvchi signalning chastotasini foydali signalning amplitudasiga 
mos ravishda o‗zgarishidir.
Chastota bo‗yicha modulyatsiyalash usulidan radio eshittirish 
tizimlarida yuqori sifarli tovushli signallarni uzatishda (UQT 
diapazonida), televideniya tizimida ovozni uzatishda, SECAM television 


standartida rangdorlikni uzatish uchun, musiqiy sintizatorlarda, 
lentalarga video yozuvlarda qo‗llaniladi. Audio signallarni kodlashdagi 
yuqori sifatga erishishning sababi shundaki, CHM asosidagi radio 
eshittirish tizimlarida tashuvchi signallarning katta deviatsiyasi (AM 
signalining spektral kengligiga nisbatan) qo‗llaniladi, qabul qilish 
qurilmasida esa impulsli shovqinlarni bartaraf etish maqsadida radio 
signalning amplitudasini cheklagichlardan foydalanilinadi Bunday 
modulyatsiya kengpolosali CHM modulyatsiya deyiladi. Radio aloqa 
tizimlarida tashuvchi signal chastotasining kichiq deviatsiyasiyaga ega 
tor polosali CHM signallar qo‗llaniladi. Chastota bo‗yicha 
modulyatsiyalangan signalning vaqt bo‗yicha diagrammasini 3.4-rasmda 
ko‗rish mumkin. 
3.4-rasm. Chastota bo‗yicha modulyatsiya jarayoni 
а – past chastotali foydali signal; b – yuqori chastotali tashuvchi 
signal; 
c – chastota bo‗yicha modulyatsiyalanga signal. 
3.4-rasm c)
 
bandidan ko‗rinadiki past chastotali axborot signali 
amplitudasining oniy qiymatlarining ortishida chastota bo‗yicha 
modulyasiyalangan signalning chastotasi ortib bormoqda, aksincha past 
chastotali axborot signalining amplitudasining oniy qiymatlarini 
kamayishida modulyatsiyalangan signalning chastotasi kamayishi yuz 
beradi. CHM gan signalning chastotasini quyidagicha yozish mumkin: 
ω=
 
ω

+ ∆ ωcos
 

 
t , (3.9)
bu yerda: 
ω
0
– tashuvchining burchak chastotasi; 
∆ω
– chastotaning dastlabki holatidan bir tomonga maksimal 
og‗ishi va u burchak chastotasining deviatsiyasi deyiladi; 



– past chastotali axborot signalining burchak chastotasi. 
Chastotaning o‗rtacha qiymatdan eng ko‗p og‗ishiga deviatsiya 
deyiladi. Ideal holatda deviyatsiya modulyatsiyalangan signalning 
amplitudasiga to‗g‗ri proporsional bo‗lishi lozim.
Chastota deviatsiyasi modulyatsiyalovchi signalning amplitudasiga 
bog‗liq.

∆ω =k
chm 


(3.10)
 
 
Bu erda 
k
chm
– o‗zgartirishning tiklik koeffitsiyenti. 
Shunday qilib yuqoridagi (3.10) ifodani (3.9) ga qo‗yish orqali 
quyidagini yozish mumkin: 
ω=
 
ω

+ k
chm 
U

 cos
 

 
t , (3.11) 
Chastota deviatsiyasini past chastotali axborot signalining burchak 
chastotasiga nisbati chastota modulyatsiyasi indeksi deb nomlanadi va u 
quyidagicha aniqlanadi: 
,
(3.12)
Turli manbaalarda modulyatsiya indeksi deyilganda chastota 
bo‗yicha modulyatsiya chuqurligi yoki chastotali og‗ish koeffitsenti 
tushuniladi. Ular mazmunan bir hil tushunchlardir.
Boshlang‗ich fazasi nolga teng deb tasavvur qilib olinganda 
chastota bo‗yicha modulyatsiyalangan signal tenglamasi quyidagicha 
bo‗ladi:
 
u
chm
=U
ω0 
cos[(ω

+
 
∆ωcosΩ t)t]. (3.13) 
 
Chastota bo‗yicha modulyatsiya‘ni tor polosali (agar m
ch 
≤ 1 
bo‗lsa) yoki keng polosali (agar m
ch
>1 bo‗lsa) usullarga bo‗lish qabul 
qilingan.
Tor polosali CHM o‗zining xususiyatlari bo‗yicha amplitudali 
modulyatsiyaga yaqin nuqtasi ammo yuqori sifatli axborotlarni 
uzatishda qo‗lanilmaydi.
Shuning uchun ham bu modulyatsiya turi asosan xizmat aloqasida 
yoki ishlab chiqarishda (ko‗tarib yuriluvchi radioaloqa tizimlarini yoki 
signalizatsiya tizimlarini tashkil qilishda) keng qo‗llaniladi. Bunday 


holatlarda signallarning katta bo‗lmagan buzilishlari katta ahamiyatga 
ega emas.
Quyidagi 3.5,a - rasmda m
ch
=1 holatdagi tor polosali CHM gan 
signal spektri tascirlangan. Keng polosali CHM nisbatan yuqori sifatli 
axborotlarni uzatishga imkon beradi. Ammo bunday katta chatota 
polosasini band qiladi. Shuning uchun ham keng polosali CHM usulini 
juda yuqori chastotalarda qo‗llanilishi talab qilinadi. 3.5, b - rasmda 
m
ch
=5 holatdagi keng polosali CHM gan signal spektri tascirlangan.
3.5-rasm. CHM signallaning spektrlari
а) m
ch
=1 holatdagi tor polosali CHM signal spektori;
b) m
ch
=5 holatdagi keng polosali CHM signal spektori. 
Qat‘iy ta‘kidlash mumkunki, CHM da chastota spektori juda keng 
va uzatiluvchi axborotni aniq qayta tiklash uchun juda keng polosa talab 
qilinadi. Ammo, yuqori tartibli yon tashkil etuvchularining jadalligi 
(quvvati) juda kichiq va ularni hisobga olmaslik mumkin. CHM da 
chastota polosasini quyidagi yaqinlashish orqali aniqlash mumkin: 
∆F
chm
= 2 F 
Ωmax
(m
ch
+1)=2(F
Ωmax
+F
dev
),
(3.14)
CHM signallarni demodulyatsiyalash radiotexnika rivojining 
boshlang‗ich etaplarida CHM signallarni AM signallarga tartibsiz 
tebranish konturlari yordamida o‗zgartirish orqali amalga oshirilgan. Bu 
CHM detektorlarining gabaritini ortib ketishiga va nobarqaror ishlashiga 
olib kelgan. Xozirgi kunda CHM demodulyatsiya mikroelektronikaning 
zamonaviy 
yutuqlaridan 
foydalangan 
holda 
signalning 
vaqt 


parametrlarini raqamli usullarda o‗lchash orqali amalga oshiriladi.
Bunday usullarda demodulyatsiya‘ni amalga oshirish murakkab 
bo‗lishiga qaramay apparatning o‗lchamini kichraytirishga va 
demodulyatsiya‘ning aniqliligiga erishishga imkon beradi. Quyidagi 3.6-
rasmda CHM modulyatsiyalangan signalning soddalashtirilgan spektori 
tasvirlangan.
3.6-rasm. Chastota bo‗yicha modulyatsiyalangan signal spektori 

н
-tashuvchi chastota ; 

м
- modulyatsiyalash chastotasi. 
Yuqoridagi rasmdan ko‗rinadiki spektrning tashlil etuvchilari 
quyiadgilar: 

asosiy tashuvchi; 

unga nisbatan simmetrik ravishda joylashgan garmonik 
yon polosalardan iborat.
Ushbu spektr garmonik tebranishlarni nomoyon etadi. Real 
modulyatsiyalash jarayonida spektr nisbatan murakkab ko‗rinishda 
bo‗ladi.
Chastota bo‗yicha modulyatsiyalash jarayonini ikki turga, keng polosali 
va tor polosali modulyatsiyaga ajratiladi. Radiostansiyalarda asosan tor 
polosali CHM qo‗llaniladi. Bunda qabul qiluvchi qurilmadan nisbatan 
aniq sozlanishni va shovqindan yuqori ximoyalanganlikni talab qilinadi.
Keng polosali chastotali modulyatsiyada chastota spektori 
modulyatsiyalovchi signalning chatotasidan yuqori bo‗ladi. Keng 
polosali CHM radioeshittirish tizimlarida qo‗llaniladi.


Keng polosali CHM gan signalda tashuvchi signalning amplitudasi 
juda kichiq bo‗lishi mumkin va CHM ning yuqori samaradorligini 
ta‘minlaydi. Chunki, uzatilayotgan energiya‘ning katta qismi axborotni 
tshuvchi yon chastotalarga to‗g‗ri keladi. Chastota bo‗yicha 
modulyatsiyalashning amplituda bo‗yicha modulyatsiyalash usuliga 
nisbatan 
asosiy 
afzalligi 
uning 
energiya 
samaradorligi 
va 
shovqinbardoshliligidir.

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish