Xvii bob. Tashqi ta`sirlar va davlat siyosati

Qisqacha xulosalar 

Sotuvchi va xaridor o`rtasidagi operatsiya uchinchi tomonga bevosita ta’sir 
qilsa, bu ta’sir tashqi ta’sir deb nomlanadi. Agar biron faoliyat salbiy tashqi ta’sir 
keltirsa, masalan, iflonlanish, bozordagi ijtimoiy maqbul miqdor muvozanat 
miqdordan kam bo`ladi. 

Hukumatlar tashqi ta’sirlardan kelib chiqqan samarasizlikni bartaraf qilish 
uchun turli siyosat olib boradi. Ba’zida hukumat xatti-harakatni nazorat qilish 
orqali ijtimoiy samarasizlikni oldini oladi. Boshqa paytlarda, tuzatuvchi soliqlar 
orqali tashqi ta’sirni o`zlashtiradi. Yana bir ijtimoiy siyosat ruxsatlar joriy 
qilishdir. Masalan, hukumat cheklangan ifloslantirish ruxsatlarini joriy qilish orqali 
atrof-muhitni muhofaza qilishi mumkin. Bu siyosatning natijasi ko`p jihatdan 
ifloslantiruvchilarga tuzatuvchi soliq solish bilan bir xil. 

Tashqi ta’sirga uchraganlar ba’zida muammoni o`zlari hal qilishi mumkin. 
Misol uchun, bir biznes boshqa biznesga tashqi ta’sir ko`rsatsa, ikkala biznes 
qo`shilishi orqali ushbu tashqi ta’sirni o`zlashtirilishiga erishishi mumkin. Yoki 
bo`lmasa, manfaatdor tomonlar shartnoma ustida muzokara qilib muammoni 
yechishi mumkin. Kouz teoremasiga ko`ra, agar odamlar harajatsiz savdolashishsa, 
ular kelishuvga kelishi mumkin va unda resurslar samarali taqsimlanadi. Ammo 
ko`pgina hollarda ko`p manfaatdor tomonlar o`rtasida savdolashish qiyin, shuning 
uchun Kouz teoremasi bu yerda ishlamaydi.