|
4-§. О zb ek isto n va Qoraqalpog'iston Respublikalari-
ning o 'za ro m unosabati. N izolarni hal qilish tartibi
O 'z b ek isto n va Q oraqalpog'istonning o'zaro munosabati
Q oraqalpog'iston Respublikasining O'zbekiston tarkibiga kirishi,
Q oraqalpog'iston suvereniteti O'zbekiston tomonidan muhofaza
qilinishi asosiga quriladi.
K onstitutsiyaning 71-moddasida Qoraqalpog'iston Respub
likasi o'z Konstitutsiyasiga egaligi belgilanishi bilan birga unda:
“Q oraqalpog'iston Respublikasining Konstitutsiyasi O'zbekiston
Respublikasining Konstitutsiyasiga zid bo'lishi mumkin e m a s ”, -
deb ko'rsatib qo'yilgan. Bu qoida aslo Qoraqalpog'iston Respub
likasi Konstitutsiyasida Qoraqalpog'istonga xos xususiyatlarning
bo'lishini inkor qilmaydi. Faqat uning normalari O'zbekiston Kons
titutsiyasi prinsiplariga, normalariga zid, bo'lmasligini belgilaydi.
K onstitutsiyaning 72-moddasi esa, “O'zbekiston Respub
likasi qonunlari Q oraqalpog'iston Respublikasi hududida ham
majburiydir”, — degan qoidani mustahkamlab qo'ygan. Chunki,
Q oraqalpog'iston hududi ham O'zbekiston hududi hisoblanadi.
Qoraqalpog'iston o'zi mustaqil ravishda qonunlar qabul qilishi
mumkin. Lekin, 0 ‘zbekistonning, qonunlari ham Qoraqalpog'iston
hududida bajarilisfji shart.
O 'zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog'iston Respublika-
larining o'zaro munosabatini belgilashda O'zbekiston Respubli
kasi
Konstitutsiyasining 75-moddasi qoidalari muhim huquqiy
asos bo'lib xizmat qiladi. Unda: “O'zbekiston Respublikasi bi-
•an
Qoraqalpog'iston Respublikasining o'zaro munosabatlari
O 'zbekiston
Respublikasi
va
Qoraqalpog'iston
Respublikasi
275
www.ziyouz.com kutubxonasi
o'rtasida O'zbekiston Respublikasi K onstitutsiyasi doirasida tuzil-
gan shartnom alar hamda bitimlar bilan tartibga solinadi” deyilgan.
Bu yerda e ’tiborli masala shundaki, birgalikdagi o'zaro mu
n osabatlar O 'zbekiston va Q oraqalpog'iston o 'rtasid a tuziladigan
sh artn o m alar yoki bitimlar asosida ta rtib g a solinsa, ikkinchidan,
har qanday bitim va shartnom a O 'z b ek isto n Respublikasi Konsti
tutsiyasi doirasida Konstitutsiyaga mos ravishda tuzilishi belgi
langan.
Ikkala respublikalarning o'zaro m u n o s a b a tin in g to 'g 'ri tashkil
qilinishi Konstitutsiya doirasida bo'lishi, u m u m m a n f a a t bilan
Qoraqalpog'iston Respublikasi manfaati m ujassa m lanish i jamiya-
tim izning rivojlanishiga ijobiy t a ’sir qiladi.
Hozirgi davrda Qoraqalpog'iston Respublikasi aholisi sog'-
lig'iga respublikadagi sharoit - Orol deng izin in g qurib bora-
yotganligi katta xavf solmoqda. Ana shu xavfning oldini olish,
Qoraqalpog'iston Respublikasida qishloq xo'jaligi, sano atn i rivoj-
lantirish, aholini ijtimoiy himoya qilish ishlarida O 'zb ek isto n n in g
ko'magi, albatta zarur. Har ikki respublikaning siyosiy-huquqiy
munosabatlari uiarning iqtisodiy m u n o sab atlarin in g ham to'g'ri
tashkil qilishga bog'liq. Hozirgi kunda m u n o s a b a tla rn in g to'g'ri
tashkil qilinishi natijasida ko'plab m u a m m o lar hal qilinmoqda.
O 'zbekiston va Q oraqalpog'iston Respublikalari mustaqil
respublika bo'lganligi uchun ularda u m u m m a n fa a tla r bilan o'z
manfaatlari bo'lishi tabiiydir. Shu tufayli ular o 'rtasid a nizolar
kelib chiqqudek bo'lsa, nizolarni hal qilish yo'llari ham ko'zda
tutilgan.
O'zbekiston Respublikasi K on stitu tsiy an ing 75-moddasida:
“O'zbekiston Respublikasi va Q oraqalpog'iston Respublikasidagi
o'rtasidagi nizolar murosaga keltiruvchi vositalar yordamida hal
etiladi” , — deb belgilangan. Nizolar tinch yo'l bilan va murosaga
keltiruvchi vositalar yordamida hal qilinishi zarur.
Nizolar turli masalalarda bo'lishi, q o n un larn in g bir-biriga m u
vofiq kelmasligi xususida bo'lishi mumkin. Bunday hollarda nizoni
hal qilishda O'zbekiston Respublikasi K onstitutsiyaviy sudi ishti
rok etadi. K onstitutsiyaning 109-moddasi 2-bandiga binoan, Kons
titutsiyaviy sud: “Qoraqalpog'iston Respublikasi Konstitutsiyasi
276
www.ziyouz.com kutubxonasi
O 'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga, Qoraqalpog'iston
Respublikasi qonunlari O 'zbekiston Respublikasining qonunlariga
muvofiqligi to 'g 'risid a xulosa beradi”. U ning xulosasi esa, nizoni
hal qilishga olib keladi.
0 ‘zb ekistonning m a ’muriy-hududiy tuzilishi o'quvchilarga
mamlakatimiz hududi, chegarasi, u qanday bo'laklardan iboratligi-
ni, ularning nomi ham da ularning har biri qanday tashkil qilinishi,
tugatilishi haqida um um iy bilimlarni beradi.
O 'zbekiston Respublikasi tarkibida Qoraqalpog'iston Respub
likasi bo'lib, u suveren respublika maqomida O'zbekiston tarkibiga
kiradi va uning suveren huquqlari O'zbekiston tomonidan himoya
qilinadi.
Q oraq alp o g 'isto n n in g O'zbekiston hududida tegishli maqom-
ga egaligi, uning O 'zbekiston Respublikasi bilan munosabatlari
Konstitutsiyaviy asosga egaligi, ularda har ikki tom onning man-
faati hisobga olinishi m avzuning asosiy maqsadi hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
