|
3-§. Qoraqalpog'iston R espublikasi hududi va chega-
ralarini o‘zgartirish tartibi
Qoraqalpog'iston O'zbekiston tarkibidagi suv eren Respublika
deb belgilangan ekan, suverenlikning m uhim x u su siy ati hudud
va chegaradir. Shuning uchun, O 'z b ek isto n Respublikasi Kon-
stitutsiyasining 73-moddasida: “Q o raq alp o g 'isto n Respublikasi
ning hududi va chegaralari uning roziligisiz o'zgartirilishi mumkin
emas. Qoraqalpog'iston Respublikasi o'z m a ’m uriy-hududiy tu-
zilishi masalarini mustaqil hal qiladi” , - deb m u stah k am lang an .
Qoraqalpog'iston chegarasi faqat un ing roziligi bilan Jo'qorg'i
Kenges qaroriga asosan Oliy Majlis to m o n id an o'zgartirilishi
mumkin.
Bu birinchidan, Q o raq alp o g 'isto n n in g c h e g a rasi va hududi
uning o'z roziligisiz o'zgartirilishi m um kin emasligini o'rnatadi.
Bu Qoraqalpog'istonning umumiy hududiga taalluqlidir. Chega-
ra, hududning o'zgarishi Q oraqalpog'iston hududining kamayi-
shi yoki ko'payishiga olib keladi. Ikkinchidan, Qoraqalpog'iston
о z ma muriy-hududiy tuzilishini ham m ustaqil hal qila olishini
ko'rsatadi. Shundan kelib chiqib, Q oraqalpog'iston Respublikasi
272
www.ziyouz.com kutubxonasi
K onstitutsiyasining “Davlat suveren iteti’ ni belgilovchi birinchi
bobi, 3-moddasida Qoraqalpog iston Respublikasi o'zining m a ’mu-
riy-hududiy tuzilishi masalalarini mustaqil hal qilishi belgilangan.
S h u n g a mos ravishda, Qoraqalpog'iston Respublikasi Kons
titutsiyasining 66-moddasida: “Qoraqalpog'iston Respublikasi tu
manlar, shaharlar, shaharchalar, ovullardan iborat”, - deb belgi
langan. Bu Q oraqalpog istonning m a ’muriy-hududiy birligi ikki
bo g indan iboratligini ко rsatadi. Tuman va shahar — yuqori
bo‘g ‘in, s h ah arch a, ovullar - quyi bo‘g ‘in.
Q o raqalpog'iston Respublikasi Konstitutsiyasining 67-mod-
dasida “Tum an lar, shaharlar tashkil qilish va ularni tugatish,
shuningdek ularn ing chegaraiarini o'zgartirish Qoraqalpog'iston
Respublikasi Jo 'q o rg 'i Kenges tomonidan amalga oshiriladi” -
deb m u sta h k am lan g an .
Shulardan kelib chiqib, “O'zbekisiton Respublikasida m a ’muriy-
hududiy tuzilish, toponimik obyektlarga nom berish va ularning
nomini o'zgartirish masalalarini hal etish tartibi to'g'risida”gi
Qonunda
m a ’muriy-hududiy masalalarda Qoraqalpog'istonning
huquqlari aniq ko'rsatib o'tilgan.
Q o nu n n in g 2-moddasiga asosan, Qoraqalpog'istonda tuman-
larni tuzish va tugatish Qoraqalpog'iston hukumatining taklifiga
muvofiq Jo'qorg'i Kenges tomonidan O'zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisining roziligi bilan amalga oshiriladi. Shunday qoida O'zbe
kiston Konstitutsiyasining 69-moddasida ham nazarda tutilgan.
Ovullarni tuzish va tugatish tuman hokimining iltimosiga
asosan Jo 'q o rg 'i Kenges tomonidan amalga oshiriladi.
Q o raq alp o g'isto n d a tumanlarni o'zgartirish tegishli tum an
hokim ining iltim osnom asiga asosan Q oraqalpog'iston huku
m atining taklifiga muvofiq Jo'qorg'i Kenges tomonidan amalga
oshiriladi.
Ovullar chegarasini o'zgartirish, aholi punktlarini birlash-
tirish tu m an hokimlarining iltimosnomasiga asosan Jo qorg i
Kenges tom onidan amalga oshiriladi.
Qoraqalpog'iston Respublikasining poytaxtini belgilash va
ko'chirish O 'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan
Jo'qorg'i Kenges tomonidan amalga oshiriladi.
273
www.ziyouz.com kutubxonasi
Ovullar m a ’m uriy markazlarini belgilash va ko'chirish teg ish
li tu m an hokim ining iltim osnom asiga asosan Jo 'q o rg 'i Kenges to
monidan amalga oshiriladi.
Q oraqalpog'iston Respublikasida shaharlarni respublika bo'y-
sunuvidagi shaharlar tu rk u m iga kiritish, ularni qayta tuzish hu-
ku m atn in g taklifiga ko'ra J o 'q o rg 'i Kenges tom onidan amalga
oshiriladi.
Shaharlarni, aholi punktlarini tu m a n bo'ysunuvidagi s h ah ar
lar turkum iga kiritish, ularni qayta tuzish tegishli tu m a n hokim
larining iltim osnom asiga asosan Q o raqalpog'iston h uk u m atin in g
taklifiga muvofiq J o 'q o rg 'i Kenges tom onidan am alga oshiriladi.
Aholi punktlarini shaharchalar tu rk u m ig a kiritish tegishli tu
man hokimlarining iltim osnom asiga asosan J o 'q o rg 'i Kenges to
monidan amalga oshiriladi.
S haharlarning chegaralarini belgilash va kengaytirish teg ish
li tum an, shahar hokimlarining iltim osnom asiga asosan Q o ra
qalpog'iston h u ku m atin in g taklifiga muvofiq J o 'q o rg 'i Kenges to
monidan amalga oshiriladi.
Tum anlar, shaharlar, shaharchalar, ovullarga nom berish va
ularni nomlash tum an, shahar hokimlarining iltimosnomasiga
asosan Jo'qorg'i Kenges tomonidan am alga oshiriladi.
Demak, Q oraqalpog'iston Respublikasi respublika hududi
chegaralarini o'zgartirishda, m a ’muriy-hududiy birliklar tashkil
qilishda keng, mustaqil huquqqa ega. Ana shu huquqlarni ikki gu-
ruhga bo'lish mumkin. Brinchisi, O 'zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisining roziligi bilan Jo'qorg'i Kenges tom onidan hal qilinadi-
gan ishlar. Bunga tumanlarni tuzish va tugatish, Qoraqalpog'iston
poytaxtini belgilash va ko'chirishni kiritish mum kin.
Ikkinchisi, hech kimning roziligini olmay J o 'q o rg 'i Kenges
tomonidan mustaqil hal qilinadigan ishlar, bular:
- ovullarni tuzish va tugatish;
- tum an chegaralarini o'zgartirish;
- ovullarning chegarasini o'zgartirish;
- ovullarning m a ’muriy markazlarini belgilash, ko'chirish;
- shaharlarni Qoraqalpog'iston Respublikasi bo'ysunuvi tu r
kumiga kiritish;
274
www.ziyouz.com kutubxonasi
sh ah arla rn in g chegaralarini belgilash va kengaytirish. sha-
harchalarning chegaralarini belgilash va kengaytirish;
tu m an lar, shaharlar, ovullarga nom berish, ularning nomini
o'zgartirish.
Q o raqalpog'iston Respublikasining chegarasi faqat Qora-
qalpog isto n n in g roziligi bilan Jo'qorg'i Kenges qaroriga asosan
Oliy Majlis tom onidan o'zgartirilishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
