Xvi bob. O ilaning konstitutsiyaviy asoslari

2-§.  0 ‘zbekiston  va  Q ora q a lp o g ‘isto n   qonunlarining 

munosabati

O'zbekiston  va  Qoraqalpog'iston  Respublikalari  huquqiy  ho- 

lati,  bir-biri  bilan  munosabati  asoslari  K onstitutsiyaviy  darajada 

tartibga  solingan.  Bu  m unosabatalarda  O 'zb ek isto n   Respublikasi 

Konstitutsiyasi  va  qonunlarining  Q oraqalp o g 'isto n d a  amal  qilishi 

tartibi  alohida  ahamiyatga  ega.

Konstitutsiyaning  15-moddasida:  “O 'zbekiston  Respublika- 

sida  O'zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  va  qonun­

larining  ustunligi  so'zsiz  tan  olinadi”,  —  deb  belgilangan  qoida 

Qoraqalpog'istonga  ham  taalluqlidir.  Chunki,  Konstitutsiyaning 

68-moddasida:  “O'zbekiston  Respublikasi  viloyatlar,  tumanlar,  sha­

harlar,  shaharchalar,  qishloqlar,  ovullar,  shuningdek  Qoraqalpog'is­

ton  Respublikasidan  iborat”,  degan  qoida  Qoraqalpog'iston  o ‘z  hu- 

dudi  bilan  0 ‘zbekistonning  tarkibiy  qismi  ekanligini  ko'rsatadi.

270

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

D emak,  s h u n d ay   ekan,  O'zbekiston  Respublikasi  Konstitutsi- 

yasi  va  qonunlari  Q oraqalpog'istonda  ham  u stuvor  ekanligi,  ba­

jarilishi  m ajburiy  ekanligi  qonuniydir.

Bu  bajarilishi  jihatdan  O 'zbekiston  Konstitutsiyasi  va  qo- 

nunlarining  Q oraqalpog'istonda  ustunligini  ko'rsatsa,  bu  holat 

О  zbekiston  va  Q oraqalpog'iston  Konstitutsiyalari  va  qonunlari 

m unosabatida  Q oraqalpog'iston  Konstitutsiyasi  va  qonunlari 

O 'zbekiston  K onstitutsiyasi  va  qonunlariga  zid  bo'Imasligi  qoi- 

dasining  belgilanishida  ham  ko'rinadi.

O 'zb ek iston   K onstitutsiyasining  16-moddasidagi:  “Birorta 

ham  qonun  yoki  boshqa  normativ-huquqiy  hujjat  Konstitutsiya 

normalari  va  qoidalariga  zid  kelishi  mumkin  e m a s ”,  -   degan  qoi­

da  O 'zbekistonda,  shu  jumladan,  Qoraqalpog'istonda  qabul  qili- 

nadigan  har  qanday  normativ-huquqiy  hujjatlarning  O'zbekiston 

Konstitsiyasiga  mos  kelishi,  unga  zid  bo'lmasligini  nazarda  tutadi.

Bu  masala  O 'zbekiston  Konstitutsiyasining  71-moddasida, 

“Q oraqalpog'iston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  O'zbekiston 

Respublikasi Konstitutsiyasiga zid  bo'lishi  mumkin em as”,  72-mod- 

dasida  esa,  “O 'zbekiston  Respublikasi  qonunlari  Qoraqalpog'iston 

Respublikasi  hududida  ham  majburiydir”,  -   degan  qoidalar  asosi­

da  hal  qilingan.

O 'zbekiston Konstitutsiyasi va qonunlarini Qoraqalpog'istonda 

ustunligi,  so'zsiz  bajarilishi,  Qoraqalpog'iston  Konstitutsiyasi  va 

qonunlari  O 'z bekiston  Konstitutsiyasi  va  qonunlariga  zid  bo'Imas­

ligi  Q oraqalpog'iston  Respublikasining  Konstitutsiyasida  ham 

m ustahkam lab  qo'yilgan.  Q oraqalpog'iston  Respublikasi  Konsti­

tutsiyasining  15-moddasida  -   Qoraqalpog'iston  Respublikasida 

O'zbekiston  Konstitutsiyasi  va  qonunlarining  so'zsiz  tan  olinishi 

alohida  belgilab  qo'yilgan.

Yana  shunga  e ’tibor  berish  kerakki,  ayrim  masalalarda 

Qoraqalpog'istonda  maxsus  Qoraqalpog'iston  Respublikasi  qonuni 

qabul  qilinmasdan,  masala  O'zbekiston  qonuni  bilan  tartibga  soli- 

naveradi.  M asalan,  Q oraqalpog'iston  Konstitutsiyasining  21-mod- 

dasida  fuqarolikka  ega  bo'lish  va  uni  yo'qotish  asoslari  hamda 

tartibi  O 'zbekiston  Respublikasining  fuqaroligi  to  g risidagi  qonun 

bilan  belgilanishi  ko'rsatilgan.

271

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

D em ak,  O 'zbekistonning  ayrim  qonunlari  Q oraqalpog'istonda 

to 'g 'rid an -to 'g 'ri amal qiladi. Shu masala bo'yicha Q oraqalpog'iston 

o'zining  qonunini  qabul  qilishiga  hojat  yo'q.

Ayrim  masalalar  esa,  Q o raq alp o g 'isto n n in g   o'z  qonuni  bilan 

tartibga  solinadi.  Masalan,  “M ahalliy  davlat  hokimiyati  to'g'- 

risida”gi  Qoraqalpog'iston  Qonuni  mavjud,  lekin  bu  q o nun  O 'zb e­

kistonning  shunday  qonuniga  zid  em as.

O'zbekiston  va  Qoraqalpog'iston  R espublikasining  Konstitu- 

tsiyasi  va  qonunlari  munosabatini  to 'g 'ri  t a ’m inlashda  O 'zbekis­

ton  Respublikasi  Konstitutsiyaviy  sudi  m uhim   rol  o'ynaydi.  Kons­

titutsiyaviy  sudning  vazifalarini  belgilovchi  K onstitutsiyaning 

109-moddasi  2-bandida  Konstitutsiyaviy  sud  Qoraqalpog'iston 

Respublikasi  Konstitutsiyasi,  Q oraqalpog'iston  Respublikasi  qo­

nunlari  O'zbekiston  Respublikasining  q o nunlariga  muvofiqligi 

to'g'risida  xulosa  beradi  deb  qayd  qilingan.