Xvi bob. O ilaning konstitutsiyaviy asoslari

---

XVI  bob. 

O ilaning  konstitutsiyaviy  asoslari

l-§.  Oila  jam iyatning  asosiy  bo'g'ini

Oila  jam iyatning  quyi  asosiy  bo'g'inidir.  U  insonning  hayotga 

kelishi,  tarbiyalanishidagi  asosiy  makon.  Oila  bir  necha  kishilar- 

ni  birgalikda  yashash  joyi.  Oila  to‘liq  bo'lishi  uchun  ota-ona  va 

farzandlar  bo'lishi  shart.  U iarning  birortasisiz  ham  oila  bo'lishi 

mumkin.  Lekin  bunday  oilada  yetishmovchilik  bo'ladi.  H ar  bir  oila 

m a’lum  xonadonga  mos  bo'ladi.

Oila  qurishdan  asosiy  maqsad  turli  jins  vakillarining  birga­

likda  hayot  kechirishi  va  farzand  ko'rish  hisoblanadi.

Oila  o'z  ichki  m uno sab atlarig a  asoslanadi.  O ilan in g   ichki 

munosabatlari  qonun  hujjatlariga,  milliy  va  axloqiy  qadriyatlarga 

asoslanadi.  Oilaviy  munosabatlar  tabiiy,  iqtisodiy,  m a ’naviy  ehti- 

yojni  qondirish  zarurati  yuzasidan  vujudga  keladi.

H a r   q anday  ja m iy a tn in g   m u s ta h k a m lig i, 

rivoji  oilaga 

bog'liq.  Chunki,  jam iyatda  b o 'ladigan  ijtimoiy  m u n o sab atlar- 

n in g   dastlabki  elementi  oilada  v u jud g a  keladi  va  shakllanadi. 

O iladagi  k a tta la r n in g   bir-biri,  b o sh qalar  bilan  atrof-m uhit,  mol- 

m ulkka  bo'lgan  m unosabati  y o s h la rn in g   shu  m a s a la la rg a   mu- 

nosabatini  shakllanishi  uchun  o 'rn ak   bo'ladi.  Oiladagi  tarbiya- 

n in g   boshqa  tarbiy alard an   farqi,  afzalligi  tarbiya  u  yerda  faqat 

o'rgatish,  o'qitish,  t a ’kidlash  bilangina  em as,  barcha  narsalar- 

da  katta  yoshdagilarni  kichik  yoshlar  uchun  o 'rn ak   ko'rsatishi 

orqali  olib  boriladi.

Nima  mumkin  va  nima  mumkin  emasligi,  mehnatga,  mol- 

mulkka  munosabat,  ovqatlanish,  dam  olish,  kattalarga  muomala, 

hurmat,  kichiklarga  g'amxo'rlik  qilishning  dastlabki  sabog'i  oilada 

olinadi.  Bola  boshqa  m uassasalarga  tarbiya,  bilim  olish  uchun  be- 

rilgunga  qadar  hayot  alifbosi  haqida  m a’lumotni  oiladan  oladi.

Oiladagi  tarbiya  kishilarning  axloqiga,  xulqiga  o'chmas  qoida- 

larni  singdiradi.  Inson  tarbiyasida  hech  qanday  boshqa  tuzilmalar 

oilaning  o'rnini  bosa  olmaydi.  Chunki,  u  yerdagi  tarbiyaga  sut, 

qon  singari  muqaddas  ashyolar  ta ’sir  qiladi.

240

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

S h u la rn in g   barchasi  e ’tiborga  olinib,  bizning  xalqimizga 

xos  oiladagi  ijobiy  jihatlarni  m u stah k am lash   va  rivojlantirishni 

ta’minlash  uchun  Konstitutsiyamizda  oila  uchun  maxsus  XIX  bob 

ajratildi.  Bunday  holatni  —  oilani  m axsus  bobda  ko‘rsatishni  bosh­

qa  m a m la k a tla r  Konstitutsiyalarida  uchratm aym iz.  U  yerlarda 

oilaga  ham   davlat  va  ja m iy atnin g   munosabati  o'zgacha.  Bizda 

oila  ja m iy a tn in g   ajralm as  qismi  va  mavjud  bo'lishi  sh a rt  masala 

deb  qaraladi  va  albatta,  unda  ikki  jinsning,  erkak  va  ayolning 

birlashuvi  bo'lishi,  bu  birlashuv  orqali  dunyoga  yangi  insonlar 

kelishi  n azard a  tutiladi.

Ana  shulardan  kelib  chiqib,  Konstitutsiyaning  63-moddasida 

“Oila  ja m iy atn in g   asosiy  bo'g'inidir...”,  -   degan  qoida  o'z  aksini 

topgan.  Konstitutsiyada  oilani  jamiyatning  bo'g'ini  sifatida  e’tirof 

etilishi  oilasiz  jamiyat  kemtik  bo'lishini,  rivojlanish  xavf  ostida 

qolishini  ko'rsatadi.

O'zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  2011-yil  dekabr  oyida 

Konstitutsiya 

kuniga  bag'ishlangan  yig'ilishdagi  m a’ruzasida 

2012-yilni  “M u sta h k a m   oila  yili”  deb  e ’lon  qilar  ekan,  oila  haqida 

shunday  so'zlarni  aytdi:  “Ongli  yashaydigan  har  bir  odam  yaxshi 

anglaydiki,  bu  yorug'  olamda  hayot  bor  ekan,  hayot  abadiyligi, 

bebaho  n e ’mat  bo'lmish  farzand  bor.  Farzand  bor  ekan,  odamzot 

hamisha  kelajagini  o'ylab,  ezgu  orzu  va  intilishlar  bilan  yashaydi. 

Yangi  yilga  m ana  shunday  nom  berishimiz  azal-azaldan  xalqimiz 

uchun  muqaddas  bo'lmish,  oilani  hayotimiz  tayanchi  va  suyanchi, 

jamiyatimizning  hal  qiluvchi  asosiy  bo'g'ini  deb  qabul  qilishimiz 

zamirida,  hech  shubhasiz,  juda  katta  m a’no-mohiyat  mujassam. 

Chunki,  oila  sog'lom  ekan  —  jamiyat  mustahkam,  jamiyat  mus­

tahkam   ekan  -   m am lakat  barqaror” 1.