Xv bob. Aholi turmush darajasi statistikasi. Aholining daromadlari va harajatlari balansi

(G
r
);
3) undan so‘ng regressiya tenglamasining parametrlari aniqlanadi, 
uning sifatini belgilovchi ko‘rsatkichlar hisoblanadi;
4) nazariy elastiklik koeffitsienti topiladi.
Ularning hisob-kitobi quyida keltirilgan:
305

---

15.4.1-jadval
Jon boshiga hisoblangan daromad va go‘sht mahsulotlari iste’moli
Oila
nomeri
Jon 
boshiga
daromad, 
pul
birligi (x)
Jon 
boshiga
iste’mol, kg. (u)
Joriy davr
Bazis
davr
Joriy
davr
Bazis
davr
Joriy
davr
x u
2
u
2
x
Z(u-
ux/u)*1000
1
860
900
25
27
24300
729
810000
2,6
2
980
1030
27
29
29870
841
1060900
1,0
3
1050
1100
29
31
34100
961
1210000
0,3
4
1100
1140
31
32
36480
1024
1299600
0,6
5
1160
1210
32
34
41140
1156
1464100
1,8
6
1270
1300
34
36
46800
1296
1690000
1,4
Jami
6420
6680
178
189
212690
6007
7534600
7,7
O ‘rtacha
1070
1113,3
29,7
31,5
35448
1001,2
1255767
1,28
Elastiklikning nazariy va empirik koeffitsientlarini xamma oila uchun 
hisoblaymiz, agar jon boshiga daromad bilan iste’mol orasidagi bog‘lanish 
chiziqli bo‘lsa:
E=31,5-29,7/1113,3-1070:29,7/1070=1,5
Yani, jon boshiga daromad 1%ga ortsa, jon boshiga iste’mol 1,5%ga 
ortadi.
Chiziqli korrelyatsiya koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi:
R=xy-x*y/Gx*Gy;
bunda, Gx - omil belgining o‘rtacha kvadratik tafovuti
Gy - natija belgining o‘rtacha kvadratik tafovuti.
Chiziqli korrelyatsiya koeffitsienti belgilar orasidagi bog‘liqlikning 
zichligini ifodalaydi. Korrelyatsiya koeffitsienti 0 bilan 1 orasida 
o‘zgaradi. U qanchalik birga yaqinlashsa, bog‘lanish shunchalik zich 
bo‘ladi. Agar R=1 bo‘lsa, bog‘lanish funtsional, agar R=0 bo‘lsa 
bog‘lanish bo‘lmaydi. Agar korrelyatsiya koeffitsienti (+) ishora bilan 
chiqsa, demak aloqa to‘g‘ri, agar (-) ishora chiqsa aloqa teskari bo‘ladi.
Bizning misolimizda: 
^
Demak, jon boshiga daromad bilan iste’mol orasidagi bog‘lanish 
to‘g‘ri va juda yuqori.
Belgilar orasidagi korrelyatsion aloqaning muhimligini baholash 
uchun korrelyatsiya koeffitsientining o‘rtacha kvadratik xatosi hisoblanadi:
306

---

G
r
=1-R 2/P;
Bizning misolimizda: GR=1-0,993/6=±0,016
Shunday qilib, belgilar orasidagi aloqani sezirarli deb qarash mumkin. 
Chiziqli regressiya tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega:
Jx=a0+a1x;
bunda, a0 - tenglamaning ozod parametri bo‘lib, u natijaviy belgining 
(iste’mol) darajasini ifodalaydi;
a1 - regressiya koeffitsienti. U agar aholi daromadi 1%ga ortsa, 
iste’mol qanchaga o‘zgarishini ko‘rsatadi..
a0 va a1 lar qiymatini topish uchun, normal tenglamalar tizimini echish 
lozim:
6p+6680a1=189
6680a0+7534600a1=212690, shundan 
a0=Zy*Zx2-Zyx*Zx/pZx2-Zx*Zx=189*7534600- 
212690*6680/6*7534600-66802=5,6
ai=nZxy-Zx*Zy/nZx2-Zx*Zx=6*212690-6680*189/6*7534600-
66802=0,023
Tuzilgan regressiya tenglamasi jon boshiga daromad bilan jon boshiga 
iste’mol o‘rtasidagi bog‘liqlikni qanchalik to‘g‘ri aks ettirishini aniqlash 
maqsadida o‘rtacha approksimatsiya xatosini hisoblaymiz: 
A=1/n*E(y1-yx)/y1*100=1/6*7,7=1,28
Approksimatsiya xatosi qanchalik kichik bo‘lsa, bog‘liqlik xaqiqiy 
darajaga yaqin bo‘ladi. Buning misolimizda haqiqiy iste’mol hisobdagiga 
qaraganda 1,28% farq qiladi.
Nazariy elastililik koeffitsienti iste’molning daromadga bog‘liqligi 
aloqaning chiziqli formasida quyidagicha hisoblanadi:
E= a1*x:u=0,023*1113,3/31,5=0,813
Nazariy elastiklik koeffitsientining ko‘rsatishga, agar daromad 1%ga 
ortsa, go‘sht mahsulotlarining iste’moli 0,813%ga ortadi.
Omil belgining natijaviy belgiga ta’sirini baholash maqsadida B- 
koeffitsient hisoblanadi:
P=a1*Gx/Gy=0,023*27,79/2,99=0,982
B-koeffitsient - o‘rtacha kvadratik tafovutning qaysi qismiga, jon 
boshiga iste’mol o‘zgaradi, agar jon boshiga iste’mol o‘rtacha kvadratik 
tafovutga o‘zgarsa degan so‘roqqa javob beradi.
Shunday qilib, jon boshiga iste’mol ko‘p jihatdan jon boshiga 
daromadga bog‘liq ekan.
307

---