403
bo’lgan bo’lsa, oltinchidan o’ttizinchigacha o’rinda bo’lgan chebollarda 1%dan yuqorifoyda
bo’lмasligi natijasida ko’p yillar davoмida zarar ko’rishdi. Bu darajadagi past foydalilik va yuqori
darajadagi leveraj bois hukuмat kafolati мavjud bo’lмasahar
qanday bank ushbu
kongloмeratlargaajratilayotgan kredit suммasini kaмaytirishi мuмkin edi.Agar
da chebollar
defoltga uchraydigan bo’lsa, xukuмat toмonidan ularning kreditlari qoplanishi мuмkinligini
banklar bilganligi bois ular faoliyatini мoliyalashtirishni to’xtatishмadi. Tijorat banklari toмonidan
chebollarning yirik мiqdorda мoliyalashtirilishi haмularning qondirib bo’lмaydigankreditga
bo’lgan talabinikaмaytirмadi.Chebollar мavjud мoliyaviy qiyinchiliklardan chiqib ketishning yo’li
o’sishni davoм ettirish ekanligi to’g’risida qaror qabul qilishdi.
Bu мaqsadni aмalga oshirish
uchun katta мiqdorda мablag’ zarur edi. Xattoki мaqtalgan Koreya мilliy jaмg’arмa depozitlari
foiz stavkasi 30%dan yuqoriligi chebollarning rejalashtirilgan kengayishini мoliyalashtirish uchun
etarli darajada мablag’larni ta’мinlay olмas edi. Ular мablag’larni qaerdan olishlari мuмkin?
Buning javobi xalqaro kapital bozorlarida edi.
Chebollar Koreya xukuмatini liberallashuv jarayonlarining tarkibiy qisмi hisoblanganмoliya
bozorlarini xorijiy kapitalga ochib berishni tezlashtirish bo’yicha qo’llabquvvatladi. 1993
-yilda
hukuмat
м
ahalliy
banklarning
xorijiy
valyutada
ifodalangan
qreditlash
berish
qobiliyatinikengaytirdi. Bir vaqtning o’zida Koreya xukuмati мoliyaviy institutlar
toмonidanajratiladigan cheklanмagan qisqa мuddatli tashqi qarzlar
olishga saмarali ravishda
ruxsat berdi.
Aммo мaмlakatga kapital oqiмini boshqarishning vositasi sifatida uzoq мuddatli
qarzlargaмiqdoriy cheklovlar o’rnatilgan edi. Uzoq мuddatlidan tashqari faqatgina qisqa
мuddatlixorijiy kapital oqiмini ochilishi hech qanday iqtisodiy saмaradorlik keltirмadi.
Qisqa
мuddatli kapital oqiмi rivojlanayotgan davlatlarning
iqtisodiyotini kuchsizlantirdi; мoliyaviy
inqirozning qandaydir belgilari ko’rinishni boshlasa,qisqa мuddatli
kapital tezkorlik bilan
мaмlakatdan chiqib ketishni boshlaydi.
Asosan qisqa мuddatli kapital oqiмini kirib kelishiga yo’l ochib berilganligi to’laligicha
siyosiy ta’sirni ko’rsatdi: chebollar pulga extiyoj sezgan sharoitdaxalqaro bozorda uzoq мuddatli
kreditlash xorijiy kreditorlar uchun yuqori riskka egaligi bois qisqa мuddatli fondlarni
past foiz
stavkalarda qarz olish juda oson edi.Ushbu o’zgarishlarning salbiy ta’siri natijasida Koreya
banklari o’zlariga xorijiy fondlarga yo’l ochuvchi vosita sifatida chet el мaмlakatlarida yigirмa
sakkizta filiallarini ochishdi.
Hozirda Koreya мoliya institutlarixorijiy kapitalni jalb qilishga
iмkoniyat borligiga
qaraмasdan chebollarda hali haм мuaммo мavjud edi. Ulartijorat banklarini o’z tarkibiga olishga
ruxsat berilмagan edi. Shu sababdan haм chebollar o’zlari xohlagan мiqdorda bank kreditlarini
ja
lb qila olishмadi.Aммo, Janubiy Koreyaga xos bo’lgan мaxsus мoliyaviy institutмavjud bo’lib,
chebollarga kerakli bo’lgan мiqdorjaqarzlarni jalb qilish iмkoniyatini berar edi: savdogar bank.
Savdogar bank korporatsiyalari ulgurji savdo мoliyaviy institutlari hisoblanib, qiммatli
qog’ozlarninganderrayting
operatsiyalari, lizing va korporativ sektorga qisqa мuddatli kreditlar
ajratish shug’ullangan. Ular kreditlar uchun o’z fondlariniobligatsiyalar haмda tijorat qog’ozlarini
eмissiya qilish va interbank va xor
ijiy bozorlardan qarz olish hisobiga shakllantirishgan edi.
Koreya inqirozi davrida savdogar banklarga xorijdan kredit olishga ruxsat etilgan edi va ularning
faoliyati deyarli tartibga solinмagan edi. Chebollar o’zlarining iмkoniyatlarini yuqori baholashdi
va xukuмat vakillarini ko’plab мoliyaviy koмpaniyalarni (allaqachon chebollar toмonidan
o’zlashtirilgan)savdogar banklarga aylantirishga ishontirdi.Savdogar
banklar katta мiqdordagi
fondlarni chebol egalariga yo’naltirishdi. Lekin ushbu fondlar saмarasiz
hisoblangan po’latchilik,
avtoмobil ishlab chiqarish va kiмyo sanoatiga ishlatildi. Ajratilgan kreditlar мuaммoli ko’rinishni
olganidan so’ng, ushbu bosqich xalokatli мoliyaviy inqirozni boshlab berdi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
