Xudoyberganova zarofat zahidovna xojibekova zilola shavkat qizi

2. Kreditning mohiyati. 
Mohiyat 
so’zi
iqtisodiy yoki ijtimoiy hodisa yoki voqelikning ichki xususiyatini anglatadi. 
Kreditning mohiyati unung bir qator ichki xususiyatlarida namoyon 
bo’ldi
, avvalo, kredit 
qiymatning harakati 
bo’lib
ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni 
o’zida
aks ettiradi, lekin kredit har 

---

271
qanday qiymatning harakati emas. U vaqtinchalik foydalanishga beriladigan pul va tovar 
shaklidagi mablag`larning harakatidir. Kreditning yana bir ichki xususiyati uning subektlar 
o’rtasidagi munosabatlarda nomoyon bo’ladi. 
Kreditnin su`bekylari 2 ta: 
-
kreditor; 
-
kredit oluvchi. 
Kreditning 3 muhim xususiatlari shundan iboratki kredit unga bo’lgan obektiv talab tufayli 
yuzaga keladi. 
Ayri hollarda mijozlar kreditni qaytara olmaydi. Bu esa kreditni qaytarib berishlilik 
xususiatlarini inkor etmaydi. 
Kreditning mohiyatan farqlanuvchi asosiy jihati ham uning qaytarib olinishidir. 
Taraqqiy etgan davlatlarda ssuda kapitali bozori yaxshi rivojlangan. Bu bozor ikki qisimdan 
iborat: 
1)
birinchi segment pul bozori deyiladi. Bu bozorda qisqa muddatli kreditlarning foiz 
stavkalari shakillanadi. 
2)
Ikkinchi segment capital bozori deyiladi. Bu bozorda 
o’rt
va uzoq muddatli 
kreditlarnintg foiz stavkalar shakillanadi. 
Libor+Spraed=Libid 
Bu erda: 
Libor-kredit foiz stavkasi; 
Spraed-bank foydasi; 
Libid-kreditning qiymati. 
Marja-
bank bilan mijoz o’rtasidagi munosabatlarni harakterlaydi.
Spraed-
bank bilan bank o’rtasidagi munosabatlarni harakterlaydi.
Kreditning mohiyatini anglashda kredit qonunlari muhim o’rinni egallaydi. 
Kreditning 3 ta 
qonuni bor: 
1)
qaytarilish qonuni; 
2)
qiymatning saqlanish qonuni; 
3)
muvozanat qonuni- berilayotgan kreditlar va ularning resurslar taminoti ortasida 
muvozanat 
bo’lishi
kerak. 
Kreditning mohiyatini yanada aniqlashtirish uchun uning tarkibini, harakat bosqichlarini, 
iqtisodiy tushuncha sifatidagi muhim belgilarini va ijtimoiy iqtisodiy xarakteristikasini 
ko’rib
chiqamiz. Kreditning mohiyatini tushunish uchun, avvalambor, uning tarkibi nimadan iborat 
ekanligini tushunib olish zarur. Kredit munosabat 
bo’lishi
uchun uning zarur elementlari 
–
kreditning 
ob’ekti
va 
sub’ekti
bo’lishi
zarur.