Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

a0 [
X d
 
2 
\ X q ' X c ij
(4.40) 
tenglama shuni ko‘rsatadiki, 
SD
ning elektromagnit 
momenti aktiv va reaktiv tashkil etuvchilardan iborat ekan. Ayon 
qutbli tizimga ega bo‘lgan dvigatellarda reaktiv moment tavsi- 
fining ish qismi qiyaligini oshirishga moyillik qiladi.
Har qanday sinxron mashinaning asosiy bog‘lanishi statik 
burchak tavsifi 
M = f
(0) bo‘ladi (4.15- rasm).
Lekin shuni ta’kidlash joizki, yuklamaning geometrik bur­
chagi 0; elektr burchaklar qiymatidan ancha farq qiladi, masalan,
e / =
0
/p.
Sinxron mashinalar uchun, assinxron mashinalari kabi statik 
va dinamik ustuvorlik tushunchasi mavjud. Masalan, 
CD
burchak 
tavsiflari statik ustuvor (
dM/dQ <
0 bo‘lganda) ishlash qismlaridan 
iborat.
4.15-rasm. Burchak statik tavsiflari:
a - ochiq ko‘rsatilgan qutbli; b - reaktiv dvigatel.
Bu tushunchalar nochiziq tizimlarning ustuvor va noustuvor 
tushunchalariga o ‘xshash. Haqiqatda (4.15-rasm, 
b
ga qarang) 
agar 7-nuqtada ishlayotgan yuritma uchun eng kam tashqi ta’sir 
berilganda burchak 0 / ± 9 qiymatga og‘adi, bunda 
CD
elektr 
magnit momenti ortib (kamayib) rotoming aylanishini tezlatadi

---

(sekinlatadi) va burchak 0 ni 0/ holatga qaytaradi. Shu jarayon- 
lami 2-nuqtada qaraganda 0? burchak dvigatel o‘zining burchak 
tavsifidagi i-nuqtadan o‘tgunga qadar ortishini ko‘ramiz. Bundan 
ko‘rinib turibdiki 
CD
uchun ustuvor ishlash yuklama burcha- 
gining 
-Till <
0 
<%/2
oralig‘ida bo‘!ishi mumkin. Sinxron mashi­
naning nominal momentini odatda Mmax ning yarmiga teng, deb 
qabul qilinadi, shuning uchun X», * 2 ga teng bo‘ladi.