Xorazm viloyat pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

SO`RASH VA BAHOLASH
O`tilgan darsni so`rash va baholash onglilik, ketma-ketlik va boshqa bilimlarni o`zlashtirishning mustahkamligi prinsiplariga asoslanadi.
Darsda uy vazifasini tekshirish bosqichini bo`lishi har doim ham shart emas, balki dars-
ning boshqa bosqichlariga qo`shib yuborish ham mumkin. Bu o`qituvchining uddaburonligiga bog`liq.
So`rash jarayoni o`quvchining qiziqishi va faolligini oshirish va o`quvchi uchun kelgusi darsda asos bo`lib xizmat qilishi lozim. Uy vazifasini so`rashga oid topshiriq o`quvchining bilim darajasiga mos bo`lishi va darsdagi ishning davomi bo`lishi lozim. Masalan, agar darsda mavzu yuzasidan savollarga javob berish mashqi bajarilgan bo`lsa, o`quvchi uyda boshqa savollarga yangi situatsiiyada javob berishi, agar rasmga qarab hikoya qilingan bo`lsa, uyda boshqa rasmga qarab hikoya tuzish topshirig`i bajarilishi lozim.
O`tilgan dars yuzasidan uy vazifasini so`rash yangi mavzuga o`tish uchun ko`prik vazifa- sini o`taydi. Biroq yangi mavzuga o`tishdan avval so`ralgan dars materiali yana takrorlanishi ay- ni muddao bo`lar edi. Bu takrorlash frontal savol-javoblardan, o`qituvchining qisqacha izohi, si- nov savollar bilan o`quvchilarga murojati va boshqa usullardan iborat bo`lishi mumkin.
Ko`pincha o`qituvchilar yakka tartibda ishlash samaraliroq, shuningdek, har bir o`quvchi- ning qobiliyatini aniqlash imkonini beradi, deb o`ylaydilar. Keling , birgalikda yakka tartibda va hamjihatlikda ishlashning afzal va zaif jihatlarini tahlil qilib ko`raylik.
O`quvchilaringiz bilan “Ishonchli sayr” deb nomlanadigan mashqni bajarib ko`ring.O`quv- chilarni juftlikka bo`ling.Mashq shartlari quyidagicha:Siz sherigingiz ko`magida belgilangan manzilga borishingiz kerak.Siz ko`zingizni ro`mol bilan bog`lang.Sherigingiz yo`lda sun’iy to`- siqlar ( stol, stullar va h.k.) barpo etadi. Sherigingiz sizni yetaklab, yo`lda qanday to`siq borligini aytib boradi, to`siqlardan ehtiyotlab o`tkazadi va belgilangan manzilga olib boradi (o`z joyingiz- ga qaytib kelishingiz mumkin).Manzilga yetib kelganingizdan keyin ko`zingizni ochishingiz mumkin.
Mashq muhokamasi o`quv sikli bo`yicha olib boriladi.
-Mashq sizga ma’qul bo`ldimi?
- Mashqni bajarish davomida o`zingizni qanday his qildingiz? (avval ko`zi bog`langan
kishilardan, so`ng yetaklovchidan so`rang)
-Yo`lda qanday qiyinchiliklarga duch keldingiz?
-Bu mashqni nima maqsadda taklif qildik ,sizningcha?
Kishilik jamiyatida muloqotning o`rni beqiyosligi shubhasiz.Aynan odamning (jonli mavjudot sifatida ) insonga ( ongli ijtimoiy mavjudot)ga aylanishida va barkamol shaxs sifatida tarbiyalanishida muloqot muhim rol o`ynaydi.Xo`sh muloqotning o`zi nima?
Yuqorida “Ishonchli sayr” mashqi haqida to`xtalgan edik.Yetaklovchi ko`zi bog`langan kishiga to`siqlar borligini va ularni qanday aylanib o`tishni aytib tursa ham , ko`zi bog`langan kishi o`zini xavotirli, zaif his qiladi.Nega? Chunki muloqot to`liq va samarali bo`lishi uchun yo`lni ko`zi bog`langan odamning o`zi ko`rishi zarur edi.
Muloqotsiz hayotni tasavvur qilish juda qiyin.Muloqot (kommunikarsiya) lotincha “communicatio” so`zidan olingan bo`lib, muloqt, aloqa ma’nosini beradi. Kommunikatsiya bu faqat o`zga kishilar bilan bo`lgan muloqot emas, balki odam o`zi bilan ham muloqot qilishi mumkin. Masalan, odam bir narsani o`ylagan vaqtida u o`zi bilan muloqotda bo`ladi.
Qadim zamonlarda odamlar uzoq joylarga biror xabar jo`natish uchun maxsus qushlardan foydalanishgan. Hozirgi kunda esa bunday muloqot telefon, telegraf, pochta va electron pochta orqali amalga oshirilishi mumkin.
Muloqot biror xabar (axborot)ni bir manba (jo`natuvchi)dan ikkinchi manba (qabul qiluvchiga) yuborish jarayonidir. Ushbu jarayonni quyidagicha aks ettirish mumkin: