Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

муқарраб
, 
Учратмадим, тополмадим, мен сени бироқ
.
(Жаннатга йўл. 1/366)
Шоир бадиий матнларида қўлланган
(
арабча
 
уламо, муқарраб, муқаввас, мутакаллиф, мураққа, 
мутаббақ; 
форс
-
тожикча
 
омода, орад, устурлоб, зағизғон, чолдевор, варракбоз; русча апокалипсис; 
русча
-
туркча
 
павликчи 
ва форсча
-
туркча
 
ҳудайчи
) сўзларнинг ЎТИЛда қайд этилмаганлиги уларнинг 
қўлланишидаги
мавзуга мослиги, халқ ичида машҳур маънога эгалиги, бадиий таъсирчанликни 
ошириш мақсадида қўллаш билан боғлиқ. Бу эса айрим морфологик “хато”ларни, бадиийлик талабига 

---

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
12/2020 
294
кўра тавтологияларни келтириб чиқарганлиги оташнафас ижодкорнинг сўз қўллаш маҳоратини янада 
юқори чўққига олиб чиқиш учун хизмат қилган.
Ўзбекистон Қаҳрамони ва халқ шоири Абдулла Орипов асарлари тилини ўрганиш жараёнида 
таҳлил
қилинган сўзлардан келиб чиқиб қуйидаги хулосаларга келинди:
а) Абдулла Орипов ҳар бир сўзни қўллашда
қадимий манбаларга мурожаат қилган;
б) танланган сўзларнинг мавзуга мослигига эътибор қаратилган;
в) сўзнинг халқ ичида машҳур маъносини олишга ҳаракат қилинган;
г) “Ўзбек тилининг изоҳли луғати”да йўқ бўлса
-
да, илмий асарлар ҳамда оммага маълум ва
машҳур
сўзлардан фойдаланилган;
д) бадиий таъсирчанликни ошириш учун айрим сўзларни қўллашда морфологик “хато”ларга йўл 
қўйган;
е) бадиийлик талабига кўра тавтологияга йўл қўйилган ўринлар ҳам мавжуд.
Албатта, адиб ижодини тадқиқ этишда илмийликка асосланган, мўътадиллик билан ёндашиш, 
тил билан боғлиқ ҳақиқатларнинг тез ва аниқ очилишига, келажакда олиб бориладиган илмий ҳамда 
ижодий ишларда хато ва камчиликларнинг олдини олишга хизмат қилади. Шоир шахсига бўлган 
мухлислик ёки бошқа инсоний омиллар билан хатолардан кўз юмиб фақат оригиналлик, бетакрорлик, 
матндаги мукаммаллик каби ютуқларни кўрсатишга бўлган бирёқламалик илмда ривожланишга эмас, 
балки ортга қайтишга сабаб бўлади.