Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI 
–
12/2020
299
organizm uchun katta ahamiyatga 
ega. Tanada hech bir a'zo yo’qki, undagi hujayralar va to’qimalar to’xtovsiz 
yangilanib turmasa. Yosh organizmlarda esa buning ustiga bevosita o’sish ham asosan mana shu oqsillar 
hisobidan bo’ladi. Shuning uchun ham yosh o’suvchi organi
zmlarda o
qsilga bo’
lgan sutkalik ehtiyoj katta 
odamlarnikiga qaragand
a bir necha barobar ziyod, agar o’rtacha odam bir kecha kunduz davomida har bir kg 
tana ogirligiga nisbatan 1,0 - 
1,2 g oqsil talab qilsa, bu ko’rsatkich bolalarda 1,5 
- 4,0 g gacha, ba'zan esa 
bundan ham y
uqori bo’ladi. Ma'lumki, odam tanasining o’sishi eng jadal sur'atda bog‘cha yoshida amalga 
oshib, 25 yoshgacha davom etadi, shuning uchun bu arafada kishining oqsilli ovqatga bo’lgan ehtiyoji qolgan 
davrlarga nisbatan doim o’sib boradi
[5]. 
Saylanova D.K. 
janubiy Orol bo‘yi mintaqasida yashovchi bolalarning aniq ovqatlanishini o‘rganishi 
bo‘yicha olgan ma'lumotlariga ko‘ra, bu yerdagi bolalar ovqatidagi mineral moddalar miqdori yilning barcha 
sezonlari davomida tavsiya qilinadigan me'yorlardan past. Aniqlan
ishicha, Mo‘ynoq tumani bolalarining 
o‘rtacha kunlik ratsionida ma'danli moddalar boshqa tumanlarga qaraganda eng kam bo‘lib, ular kalsiy, temir, 
fosfor va magniy bilan tegishli ravishda me'yorga nisbatan 34,9, 46, 50 va 66 foizga ta'minlangan. Toshkent 
shahrida olib borilgan tekshirishlarda maktab yoshidagi bolalarning ratsionida mis me'yor darajasida, rux esa 
me'yordan hatto ko‘p bo‘lsada, yod, kobalt va marganets miqdori talab darajasidan ancha pastligi aniqlangan
[2]. 
Bolalar organizmida hayotiy jarayon
larning me'yoriy kechishini ta'minlashda vitaminlar alohida o‘rin 
egallaydi. Ular kunlik ovqatning muhim tarkibiy qismi bo‘lib, moddalar almashinuvi, hujayra va 
to‘qimalarning o‘sishi, rivojlanishi hamda organizmning tashqi muhit omillar
i ta'siriga chidamliligini 
oshirishda faol qatnashadi. Vitaminlar odam organizmida deyarli hosil bo‘lmaydi. Shu bois ular kunlik iste'mol 
taomlari tarkibidagi o‘simlik (meva, sabzavotlar, yormalar, non va hо
k
аzo) hamda hayvon (go‘sht, sut, tuxum, 
baliq, jigar va boshqalar) mahsulotlari orqali tegishli miqdorda qabul qilib turilishi lozim [3]. 
Demak, bog‘cha bolalarining noto‘g‘ri ovqatlanishiga birinchi navbatda e'tiborsizlik sabab bo‘lyapti, 
deyish mumkin. Bog‘cha bolalarining to‘g‘ri ovqatlanishini yo‘lga
qo‘yish 
birinchi galda ota-onalarning va 
bog‘cha tarbiyachilarining ishidir. Ulardan birortasining bu ishga e'tiborsiz qarashi jiddiy oqibatlarga sabab 
bo‘lishi mumkin. Ayniqsa, bu borada bog‘cha tarbiyachilarining o‘rni muhimdir. Aniqlanishicha bog‘cha 
bolalari kundalik ov
qatlarining 80 foizini bog‘chada iste'mol qilishadi. Demak, ana shu jarayonda bog‘cha 
tarbiyachilari ularning to‘g‘ri va oqilona ovqatlanishlariga jiddiy e'tibor qaratishlari zarur. Aks holda, ularning 
yosh organizmi turli salbiy o‘zgari
shlarga ducho
r bo‘l
ishlari ham mumkin [3].