Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

 
Ключевые слова:
 
дети, здоровое питание, белки, жиры, углеводы, витамины, гормоны, макро
- 
и микроэлементы
 
Abstract. The article presents the results of research on the daily nutrition of children in preschool 
education in Kashkadarya region, ie their demand for basic and additional nutrients. In order to address the 
shortcomings in the nutrition of preschool children, the importance of regular analysis of weekly meals in 
kindergartens and, on this basis, the widespread promotion of the principles of healthy eating in educational 
institutions was emphasized. 
Keywords: children, healthy eating, proteins, fats, carbohydrates, vitamins, hormones, macro- and 
micronutrients 
Sog‘lom odamning ovqatlanishini me’yorlashtirish va tashkil etish jinsiy va yoshga oid darajalashga 
ega bo‘ladi. Inson butun umri da
vomida organizmning 
o‘sishi, rivojlanishi va qarishi jarayonlarida o'zgari
b 
turadigan fiziologik ehtiyojlariga mos ravishda ovqatlanishi kerak. Turli yoshdagi bolalar (sakkizta yosh 
guruhi), mehnatga layoqatli erkaklar va ayollar (uchta yosh guruhi), homilador va bola emizuvchi ayollar, 
qariyalarning ratsionlarini tuzishga bo‘lg
an alohida talablar ishlab chiqilgan [4]. 
Bolalar ovqatlanishining fiziologik me’yorlari ularning yoshlariga bog‘liq holda hisoblangan. Hozirgi 
vaqtda bolalarning sakkizta yosh guruhlari ajratiladi, ularning ovqatlanishi esa quvvatiy qiymati va 25 ta 
nutriyentlar bo‘yicha me’yorlanadi. Qo‘shimcha ravishda olti yoshdagi o‘quvchilar guruhi ajratiladi, 11 
yoshdan boshlab esa ovqatlanish me’yorlarining jinsiy darajalanishi kiritiladi. Bol
alar ovqatlanishining 
fiziologik me’yorlarini bajarish uning ratsionalligini ta’minlash, bolaning uyg‘un o‘sishi va rivojlanishining 
zaruriy sharti bo'lib, uning immunitetini va yashash muhitining zararli omillariga nisbatan moslasha olish 
imkoniyatlarini oshiradi. Ovqatlanishni tashkil etish bola hayotining birinchi yilida 
va go‘daklik yoshida (uch 
yoshgacha) alohida e’tiborni talab qiladi. Ko‘krak suti bilan emizib boqishni tashviqot qilishga qaratilgan 
majmuaviy tibbiy va ijtimoiy tadbirlarni o‘tkazish l
ozim. Ona suti bola
dagi modda almashinuvining o‘ziga 
xosliklariga to‘liq mos keladi va uning hayotini 4 oyi mobaynidagi ovqatlanish ratsionining eng to‘laqonli 
mahsuloti hisoblanadi. Ko‘krak suti bilan (tabiiy) ovqatlantirish bolaning o'sishiga, rivojlanis
higa, 
immunologik r
ezistentligiga, aqliy potensialiga, fe’l
-atvori va 
ruhiy reaksiyalariga, zakovatiga ijobiy ta’sir 
qiladi [1].
Bu borada turli mamlakatlar, shu jumladan, O‘zbekistonda qator samarali ishlar olib borilmoqda. 
Shunday bo‘lsada, Respublikami
z xududida aholinin
g turli guruhlari orasida aniq ovqatlanishni o‘rga
nish 
borasida olib borilayotgan ishlar barcha viloyatlarni yetarlicha qamrab olgan emas. Xususan, Qashqadaryo 
viloyatining turli xududlarida aholi turli guruhlarining aniq ovqatlanishni o
‘rganish 
nisbatan y
angi yo‘nalish 
bo‘lib, bolalar, xususan bog‘cha yoshidagi bolalar ovqatlanishini o‘rganish dolzarb muammo bo‘lib qolmoqda. 
Bu borada bolalar ovqatlanishida makro- 
va mikroelementlarning o‘rnini aniqlash, ya'ni bola organizmini 
makro- va mikroelementlar bilan ta'minlanganligini aniqlash katta amaliy ahamiyat kasb etadi. Olimlarning 
ta'kidlashicha, yosh bola organizmining me'yoriy o’sishi, rivojlanishi va turli jismoniy va aqliy faoliyatlarni 
amalga oshirishi uchun doimiy sur'atda tashqi muhitdan ovqat bilan tegishli miqdorda uglevodlar, oqsillar va 
yog’lar qabul qilib turishi kerak. Bu oziq moddalardan uglevodlar va yog’lar tanaga energiya (quvvat) berib 
tursa, oqsillar zarurat tug’ilganda energetik manba bo’lishidan tashqari ko’pincha “qurilish” (p
lastik) materiali 
bo’lib xizmat qiladi, ya'ni ular hisobidan
yangi hujayra va to’qimalar (qon, muskul va nerv hujayralari) hamda 
bir qator biologik faol suyukliklar (gormonlar, fermentlar va boshqalar) hosil bo’ladi. Bu esa o‘sayotgan 

---