Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

Яшил қалпоқ 
-
ижодий, янги
фикрлар берилади. 
Кўк қалпоқ
–
хулоса қилинади, умумлаштирилади. 
Масалан, дарсликда берилган “Вода –
это жизнь” матни гуруҳларда таржима қилинади ва “Сув бу –
туҳфа, инсоннинг унга муносабати эса
қандай?” масаласи “Оқилнинг олти қалпоғи” ёки “Фикр 
ҳимояси” усулида бажартирилади.
Таълим жараёнида тингловчиларнинг фаоллиги ва мустақиллигини ривожлантиришда 
график органайзерлар ҳам алоҳида аҳамиятга эга. График органайзерлар
–
таълимда кўзланган 
мақсадга эришиш имконини берувчи чизма, жадвал, графиклар мажмуи. Агар график органайзерлар 
тайёр (тўлдирилган) ҳолда қўлланса восита, талабаларнинг машғулот мавзусига доир билимларини 
мустаҳкамлаш ва монологик нутқини, фикрлашини ривожлантириш мақсадида ишлатилса, метод 
вазифасини бажаради. График органайзерлар талабалар мавзу юзасидаи маълумотларга эга бўлгач, 
ушбу воқеа юзасидан мустақил фикр юритишларига ёрдам беради. Бундан ташқари, график 
органайзерлар талабаларнинг билиш учун энг зарур бўлган қизиқиш, эҳтиёж, интилиш каби мотивларни 
шакллантиради. График органайзерларнинг энг фойдали шаклларига “Мунозара картаси”, “Концептуал 
жадвал”, “Т–чизма”, “Икки қисмли кундалик”, “Уч қисмли кундалик, ”“Мақсадли диаграмма”, “Нима 
учун?”, “Қандай”
 
кабиларни киритиш мумкин.
Венн диаграммаси методи 
график тасвир орқали ўқитишни ташкил этиш шакли бўлиб, у иккита 
ўзаро кесишган айлана тасвири орқали ифодаланади. Мазкур метод турли тушунчалар, асослар, 
тасаввурларнинг анализ ва синтезини икки аспект орқали кўриб чиқиш, уларнинг умумий ва фарқловчи 
жиҳатларини аниқлаш, таққослаш имконини беради. Масалан, амалдаги “Ўзбек тили” дарслигида 
адабий ўқиш учун берилган “Хиёнат” афсонасининг асосий мазмунини ифодаловчи 
хиёнат
ва 
садоқат
сўзларини талабалар мазкур диаграмма орқали шархлайдилар. Ҳар бир кичик гуруҳ мавзу юзасидан ўз 
фикрини кенгайтирилган тарзда ифодалайди. Топшириқни бажаришда уларга
фикр ифодалашда 
кириш сўзлардан фойдаланиш кераклиги айтилади. Сўнгра гуруҳлар тақдимотлари ўтказилади.