Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI 
–
12/2020
277
Агарда
Омон Матжон ижодига назар ташлайдиган бўлсак, бундай оригинал ўхшатишларни ўз 
таркибига қамраб
олган гўзал мисраларга кўп бора дуч келамиз. Шоирнинг “Комил Хоразмийнинг 
Муҳаммад Раҳимхон II (Феруз) дан Россия билан сулҳ тузишни сўрагани” [5] сарлавҳали шеъри бунга 
мисол бўла олади. 
Комил Хоразмий илтижоси ҳақида сўзлар экан, шоир Россиянинг Хивага
бостириб киришини 
шундай мисраларда ифодалайди: 
Боис шулким, ўнг қирғоққа тирноқ ботириб, 
Сувга тумшуқ суқаётир 
қўш
 
бошли бургут
.
Шоир “
қўш
 
бошли бургут
” иборасида рамзий ўхшатиш қўллаб, унинг негизида Россия 
империяси тушунчасини англатади. Россия ҳақида сўзлар экан ижодкор уни: Хоразмга ташлаётир 
чақчайган
назар, мисраси орқали ифодага тортади. 
“Чақчаймоқ” сўзини шоир ўхшатиш воситаси сифатида тасодифан танламаган. Бу сўз 
бақраймоқ
, 
очофатли тарзда боқмоқ
маъноларига эга бўлиб, босқинчилар қиёфасини рўй
-
рост 
гавдалантиради.
Шоир шу жараёнда Амударёнинг ҳам рамзий образини беради: 
Бугун Жайҳун оқмоғида безовталик бор: 
Хоразмга бош урмоқда 
нолакор
, 
беҳуд
.
Шоир мисралар қатига ўхшатишлар, сифатлашларни жойлар экан, уларнинг маъно қирраларини 
вазиятга мос ҳолда танлайди. Юқоридаги мисраларда келтирилган 
нолакор, беҳуд
каби ташбеҳлар 
Амударё рамзида берилса
-
да, халқнинг руҳиятини ўзида акс эттиради. Тарихий воқеаларга разм солар 
экан, ижодкор босқинчиларга бош эгмаган Хоразм билан алоқадор ташбеҳларни танлаб, мисраларнинг 
лисоний маънодорлигини кучайтиради. 
Демоқчисиз, хуш, Хоразм тарихда қачон, 
Босқинчидан сулҳ тиланган