Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

он
” сўзи фурсат, дақиқа, пайт деган маъноларга эга бўлиб, анча кам ишлатилади. 
“
Хасм”
сўзи мухолиф, душман, рақиб тушунчаларини ўзида мужассамлаштиради. Бу мисрада у кундуз 
кечанинг бир
-
бирини қувишини ифодалаш жараёнида уларни ўзаро мухолиф тарзида баҳолайди.
Шеър таркибида воқеани бадиий нутқ
орқали баён қилишда 
Арши
аъло
-
осмон юқориси, 
мажҳул чўққи
-
номаълум чўққи
, 
кумуш ҳилол
-
нурли ой, 
ул
шаккок
-
бедин, 
занг қоя
-
ғуборли қоя, 
ўша шарора
-
аланга каби сўзларни қўллаб, афсонавий тасвирга монанд тил бирликларини истифода 
этади. 
Шоир қофия танлашда
тилнинг маъно қирраларига эътибор билан қарайди: 
“Мангу шундай турсин дедилар,
Шунга лойиқ бунинг 
бузғуни
.
Ва ҳар кеча чўқилаб чиқсин, 
Юрагини зулмат 
қузғуни
!”
Шеърдаги “бузмоқ”, “бузилмоқ” феълидан ясалган “
бузғун”
сўзи пастки мисрадаги “
қузғун”
сўзига фақат шаклдагина эмас,
балки маънода ҳам мос танланган. 
Шоир Прометейнинг маҳкумлигига ишора қилиб, шеърга чуқур фалсафий якун ясайди: 
Кўҳна гап бу! 
Лекин бугун ҳам 
Минглаб асл ўғлонлар бандда. 
Қалблар
ёнар! Ва қузғунлар ҳам 
Қилмайдилар
ўз ишин канда! 
Шеър ўзи яратилган давр моҳиятини тўла ифодалай олгани билан қимматлидир. 
Ҳар
бир ижодкор ўз асарларида ташбеҳлар кашф этишга интилади. Агарда бу кашф этилган 
ўхшатиш воситаси унинг ўз тафаккурига тегишли бўлиб, оригиналлик касб этса, улар ўқувчилар 
дилида абадий муҳрланиб қолади
.
Чунки “...бадиий нутқнинг ифодалилигини кучайтириш учун хусусий
-
муаллиф ўхшатишлари 
алоҳида аҳамиятга моликдир. Ижодкорнинг бевосита ўзи яратган, унинг ўткир кўзи, кўламли 
тасаввури ва бепоён тахайюли, зийрак кузатишлари маҳсули
сифатида юзага келган ва ўз ўрнида 
қўлланган ўхшатишлар бетакрор образларнинг гўзал ифодаларига айланади. Нутқда кучли поэтик 
мазмун касб этади [4].

---