Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар



Download 4,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet360/524
Sana08.04.2022
Hajmi4,6 Mb.
#538111
1   ...   356   357   358   359   360   361   362   363   ...   524
XORAZM MA

MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI 

12/2020
223
turg

un birikmalarning o

zaro sinonimligini, ularning umumiy ma

nolarini qandayligini aytishdi. Shunda biz 
bu ma

nodosh ifodalarning semantik ma

nolari, birikmalarning nega aynan 

haben
” 
va 

sein
” 
yordamchi 
fe

llari bilan kelib, shaklan derivatsiyaga uchrayotganligining sababini so

rash bilan talabalarni mantiqiy 
tafakkurga, ona tili va o

zlari o

rganayotgan birinchi chet tili, ya

ni ingliz tilidagi bu birikmalarning 
muqobillari bilan solishtirib ko

rishga undadik. Faraz qilganimizdek, bu o

rinda talabalarning aksariyati 
qiynalib qolishdi. 
Shunda biz bunday derivativ birikmalar o

zaro to

liq ma

nodoshlikni ifodalamasdan, balki ular semantik 
sinonimlar hisoblanishini
, “
essen
” 
fe

li 

yemoq
” 
ma

nosini anglatib, uchchala tilda ham aynan bir xil semaga 
ega ekanligi
, “
fressen
” 
esa odatda hayvonlarga nisbatan qo

llanilishi, insonga nisbatan qo

llanganda esa 

yutmoq, og

zini to

ldirib ovqatlanmoq, bo

kib yemoq
” 
kabi dag

alroq ma

nolarda qo

llanilishini, ingliz tilida 
bu fe

lning sof muqobillari yo

qligini, nemis tilidagi 

Karotte
” 
so

zi faqat 

qizil sabzi
” 
tushunchasini 
ifodalashini, umumiy 

sabzi
” 
esa 

M
ӧ
hre, Mohrr
ü
be
” 
nomlari bilan atalishini, ingliz tilida esa bu ifodalar 
birgina so




carrot
” 
bilan berilishini, shuningdek 

Hunger haben, hungrig sein, Durst haben, durstig sein
” 
turg

un so

z birikmalari tarkibida ot so

z turkumiga mansub so

zdan keyin hamisha 

haben
” (
ega bo

lmoq) 
fe

li qo

llanilishini, aksincha predikativlik shaklidagi sifatlar (o

zbek tilida sifatdoshlar) bilan esa 

sein
” 
(bo

lmoq) fe

li ishlatilishini talabalarga tushuntirib o

tdik.
Bizning fikrimizcha, bunday ifodalarni uchta tilda o

zaro struktural va semantik jihatdan solishtirish 
orqali talabalarning kognitiv tilshunoslikka oid bilimlari takrorlanadi hamda ularning mantiqiy fikrlashlari 
oshib boradi.
Bu kabi birikmalarning dars jarayonida talabalar tomonidan nutqiy vaziyatlarda qo

llanilishi esa 
derivatsiya yo

li bilan hosil qilingan sinonimlardan amalda to

g

ri foydalanish, o

rganilayotgan chet tillar 
doirasida muloqotni to

g

ri tashkil qilishga imkon beradi.
Mazkur materialni dars jarayonida mustahkamlash uchun talabalarni kichik guruhlarga taqsimlab, har 
bir guruhga yuqoridagi ifodalardan biri bo

yicha nutqiy vaziyat yaratish topshirig

ini bersa bo

ladi. Bu 
topshiriq bajarilgandan so

ng talabalar o

rin almashib, kursdoshlari tomonidan yaratilgan nutqiy vaziyatlarni 
o

rganadilar, o

zlariniki bilan solishtiradilar. 
Bu mashq bilan talabalar ham interfaol tarzda o’zaro 
o’rtoqlashish, ham mantiqan o’ylash
imkoniga ega bo’la
dilar. 
O’rganilayotgan til materialini mustahkamlash uchun quyidagicha “Lückentext” (nuqtalar o’rniga 
tegishli so’zlarni qo’yish) mashqini ha
vola qilish mumkin: 
Aufgabe: Füllen Sie den Lückentext mit den Wӧrtern “Hunger, Durst, hungrig,
durstig, essen, fressen, 
M
ӧhrensaft” .
Topshiriq: Bo’sh qolgan joylarni “Hunger, Durst, hungrig, durstig essen, fressen, Mӧhrensaft” so’zlari 
bilan to’ldiring.
Nach der dritten Doppelstunde gingen die Studenten in die Mensa. Sie haben schon … . “Bist du …?”, 

fragte der erste. “Ja, ich habe …und …, 
- antwortete sein Freund. 

Ich kann jetzt alles … . Für Essen und 
Trinken brauche ich eine Gulaschsuppe, eine Brat
wurst und eine Flasche Mineralwasser. Und du?” Ich … zum 
ersten Gang Hühnersuppe mit Nudeln, zum zweiten Gang Pommes und nehme zum Trinken ein Glas… . Ich 
bin nicht so…. 
Shuningdek dars jarayonida talabalarga o’zlari tayyorlagan nutqiy vaziyatlar bilan ne
mis tilida sahna 
ko’rinishlari qilish topshirig’ini ham berish mumkin.
Xulosa sifatida qayd eti
b o’tishimiz mumkinki, ongli qiyoslash uslubi yordamida nemis tilini ikkinchi 
xorijiy til sifatida o’qitishda nafaqat “Ovqatlanish” mavzusida, balki o’quv rejasi
ga kiritilgan istalgan 
mavzularni yoritishda derivation ifodalardan samarali foydalansa bo’ladi
. Buning uchun, nemis tili 
o’qituvchisining dunyoqarashi keng bo’lishi, uni o’z ona tilidan tashqari birinchi va ikkinchi xorijiy tillar 
bo’yicha ham bilimi, shu
jumladan so’z boyligi yetarlicha bo’lishi talab etiladi. 

Download 4,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   356   357   358   359   360   361   362   363   ...   524




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish