Navarra qirolligining ozod qilinishidan so’ng ko’p vaqt o’tmay, Fransiya
Bovezi, Bri, Laonne, Valuada Suassonda tarqaldi. Qishloqlardan rahbarsiz odamlar
Bovezida to’plandilar. Dastlabki vaqtda ularning soni 100 kishidan oshmasdi. Ular
deydilarki. Fransiya qirolligidagi dvoryanlar — ritsarlar va qurolbardorlar qirollikni
sotdilar va isnodga qoldirdilar, ularning hammasini yo’q qilib tashlash katta baxt
bo’lgan bo’lardi. Kim shunday deb aytsa, har bir kishi balaid ovoz bilan: «U chin
24
haqiqatni aytdi, dvoryanlarni bitta qoldirmay hammasini qirib tashlashda kim to’siq
bo’lsa, unga isnod!» — dedi. So’ngra ular tartibsiz holda to’planib, temir uchlik tayoq
va pichoqdan boshqa hech qanday qurolga ega bo’lmagan holda eng avvalo yaqin
atrofdagi ritsarlarning uyiga qarab bordilar. Ular ritsarlarning uyini emirib, o’t qo’yib
ularning xotinlarini, katta va kichik bolalarini o’ldirdilar... Ular boshqa qasr va uylarni
ham shunday qildilar. Ularning soni ko’payib 6 mingga etdi. Ritsarlar, xonimlar,
qurolbardorlar va ularning xotin- lari o’zlariping bo’yinlariga kichik bolalarini o’tqazib
10 va 20 mil uzoqlikdagi joylarga o’z xavfsizliklarini saqlash uchun qochib borishdi.
Ular o’zlarining uy-joylarini, mulklarini o’z holiga tashlab ketdilar. Bu jinoyatchilar
bo’lsa, rahbarsiz, qurolsiz to’planib, o’zlarining yo’lidagi hamma narsani buzib.
yondirib bordilar, qutirgan itdek hamma dvoryanlarni o’ldirdilar, yo’lda uchraganlarni
qiynab, hamma xonim va qizlarni ayovsiz va shafqatsiz holda zo’rladilar.
O’zlarining qiroli Jak Prostakni ulug’ladilar. Ular Bovezi okrugini to’liqligicha
talab, yondirdilar, shuningdek Korbi, Amen Mondide atrofida 60 dan ortiq eng yaxshi
uylar va mustahkam qasrlar vayron qi-
lindi, yondirildi. Agar xudo o’z oliy himmati bilan yordamga kelmasa bu jinoyatchilar
yana ko’payib qirollikdagi olijanob qo’shinlar, muqaddas cherkov ruhoniylari va
hamma badavlat odamlar o’lib ketardi. Yuqorida aytilgan odamlar Bri viloyatida,
Patuada ham xuddi shunday harakat olib borar edilar.
Ulardan qutulib qolgan mamlakatimizning hamma xonimlari, qizlari, ritsarlari va
qurolbardorlariga yakka holda. qanday uddalashsa, shunday Mo Briga qochishga
to’g’ri keldi, jumladan Normandiya gertsoginasiga ham. Yuqori martabali hamma
xonimlar qochib o’z hayotlarini saqlab qolishdi... Nomlari ko’rsatilgan kishilar
mamlakatning hamma tomonida, Parij bilan Nuayon o’rtasida, Parij bilan Suasson
o’rtasida, Suasson bilan Vermandua o’rtasida Kusigacha xuddi shunday harakat
qilishdi. Bu erda ham ular shupday katta jinoyatlar qilishdiki, Kusi, Valua oblastida,
Lan episkopligida Suasson va Sanlida ritsar va qu- rolbardorlarning 100 dan ortiq qasr
va yaxshi uylarini emirib tashlashdi; qo’lga tushganlarning hammasini taladilar va
o’ldirdilar. Lekin xudoning muruvvati bilan bunday ahvoldan xalos bo’lindi, buning
uchun unga rahmat bildirmoq lozim. Buni siz quyidagidan ko’rasiz.
25
Qachonki, qaysi joyda bu jinoyatchilarning vaxshiy- liklari bilan o’z uy-
joylarining tor-mor etilganini, yaqinlarining o’ldirilganini ko’rgan Korbi, Vermandua,
Valua va (boshqa) viloyatlarning dvoryanlari: Flandriya, Gennegau, Brabantdagi
do’stlariga yordam so’rab murojaat qilishgan. Shu vaqtning o’zidayoq hamma
tomondan etarli darajada (kishilar) yig’ildi. Ham ajnabiy, ham mahalliy dvoryanlar
to’planishdi, ular bu jinoyatchilarni hamma joyda ushlab, ayovsiz suratda tanasini
boshidan judo qilishdi, daraxtlarga osishdi. Hatto Navarra qiroli Bovezi okrugidagi
Kleromondan uzoq bo’lmagan bir joyda bir kunda 3 mingini o’ldirdi, lekin ular
shunchalik ko’p ediki, agar hammasini bir joyga to’plasa 100 mingdan oshardi.
Ulardan nima sababdan shuncha jinoyatlarni qildingiz deb so’ralganda, «bilmaymiz»,
deb javob berishdn, lekin boshqa-larning qilmishlarini ko’rib, o’zlari ham shunday
qilishdi, ular hamma zodagon, olijanob kishilarni bitta qoldirmay qirib tashlashni
o’zlarining burchi deb o’ylagan edilar.
Do'stlaringiz bilan baham: