Xi—xv асрларда франция

XI—XV ASRLARDA Fransiya 

 

2. G’arbiy Evropada    siyosiy    markazlashishning    boshlanishi. 

XI  asrning  ikkinchi  yarmidan  z’tiboran  shaharlarning  va  tovar-pul  xo’jaligining 

rivojlanishi  zaminida  G’arbiy  Evropada  siyosiy  markazlashish  jaraeni  boshlandi. 

Parchalaiib  ketgan  dav-latlarni  birlashtirish,  korol  hokimiyatini  mustahkamlash  va 

kuchaytirish  jarayoni  yuzaga  keldn.  «Tenglar  o’rtasida  birinchi-si»gina  bo’lgan 

korollikdan  iborat  shaklsiz  feodal  monarxiyasi  asta-sekin,  ancha  markazlashgan  va 

tartibga  tushgan  toifaviy  monarxiyaga  aylanib,  XV—XVI  asrlarda  esa  mutlaq 

monarxiyaga o’tdi. 

G’arbiy      Evropaning      ikkita      mamlakatida  —  Angliyada          na 

Fransiyadamarkyayalashgan  davlatlar  juda  tez  ta’qib  topdi.  -"‘u  mamlakatlarda^siesii 

markaShShyaish jarayoni, asosan XIII— XV   asrlardaeq. tugallandi. 

 Fransiyadaham,  Angliyada  ham  birlashish  jaraeniga  qulay-lik  tug’dirgan  tarixiy 

shart-sharoit,  avvalo,  har  ikkala  mamla-katdagi  saioat,  savdo-sotiq  sohasida,  shaharlar 

va  ichki  bozor-ning  tashkil  topishida  iqtisodiy  rivojlanishning  jadallik  bilan  borishi 

---

 

29 

bo’ldi.  Mamlakatning  turli  rayonlari  bilan  bog’-langan  yirik  shaharlarning,  jumladan, 

Parij  va  London  sha-harlarining  ertaroq  vujudga  kelishi  siyosiy  jihatdan  markaz-

lash^shni  ayniqsa  engillashtirdi.  U  ski  bu  mamlakatda  tovar-pul  munosabatlarining 

rivojlanishi  zaminida  kuchli  uchinchi  '  toifa2—  shaharliklar  maydonga  ke,  'ki. 

Aholining  barcha  guruh-lari  orasida  shaharliklar  tarqoq  feodal  monarxiyasini  tepa-sida 

kuchli korol hokimiyati turgan, isyonchi fedallarni tartib-ta chaqirishga va mamlakatda 

mustahkam  «korollik  osoyishtali-gi»ni  ta’minlashga  qurbi  etadigan  markazlashgap 

korollikka aylaptirishdap juda manfaatdor yadilar. 

F. Engels epg avvalo Fransiyannng tarixini iazarda tutib, u bunday deb yozgan edi: 

«Qorol hokimiyati bilan byurgerlar ittifoqi X asrdan boshlandi; janjal-nizolar natijasida 

bu  ittifoq  tez-tez  buzilib  turdi,  butun  o’rta  asrlar  davomida  rivojlanish  uzluksiz  bir 

yo’nalishda bormadi, axir; bu itti-foq, nihoyat korol hokimiyatining batamom  g’alaba-

qilishiga  hozircha  yordam  berarkan,  u  yangidan  tiklanib,  tobora  mustaxkam-roq  va 

tobora qudratliroq bo’ldi, buning evaziga xorol hoki-miyati esa  o’z ittifoqchisini qullik 

asoratiga tushirdi va ta-ladi»3,