Xi—xv асрларда франция

XI—XV ASRLARDA Fransiya

2. 
   G’arbiy Evropada siyosiy markazlashishning boshlanishi.
   

XI asrning ikkinchi yarmidan z’tiboran shaharlarning va tovar-pul xo’jaligining rivojlanishi zaminida G’arbiy Evropada siyosiy markazlashish jaraeni boshlandi. Parchalaiib ketgan dav-latlarni birlashtirish, korol hokimiyatini mustahkamlash va kuchaytirish jarayoni yuzaga keldn. «Tenglar o’rtasida birinchi-si»gina bo’lgan korollikdan iborat shaklsiz feodal monarxiyasi asta-sekin, ancha markazlashgan va tartibga tushgan toifaviy monarxiyaga aylanib, XV—XVI asrlarda esa mutlaq monarxiyaga o’tdi.
G’arbiy Evropaning ikkita mamlakatida — Angliyada na Fransiyadamarkyayalashgan davlatlar juda tez ta’qib topdi. -"‘u mamlakatlarda^siesii markaShShyaish jarayoni, asosan XIII— XV asrlardaeq. tugallandi.
Fransiyadaham, Angliyada ham birlashish jaraeniga qulay-lik tug’dirgan tarixiy shart-sharoit, avvalo, har ikkala mamla-katdagi saioat, savdo-sotiq sohasida, shaharlar va ichki bozor-ning tashkil topishida iqtisodiy rivojlanishning jadallik bilan borishi
bo’ldi. Mamlakatning turli rayonlari bilan bog’-langan yirik shaharlarning, jumladan, Parij va London sha-harlarining ertaroq vujudga kelishi siyosiy jihatdan markaz- lash^shni ayniqsa engillashtirdi. U ski bu mamlakatda tovar-pul munosabatlarining rivojlanishi zaminida kuchli uchinchi ' toifa2— shaharliklar maydonga ke, 'ki. Aholining barcha guruh-lari orasida shaharliklar tarqoq feodal monarxiyasini tepa-sida kuchli korol hokimiyati turgan, isyonchi fedallarni tartib-ta chaqirishga va mamlakatda mustahkam «korollik osoyishtali-gi»ni ta’minlashga qurbi etadigan markazlashgap korollikka aylaptirishdap juda manfaatdor yadilar.
F. Engels epg avvalo Fransiyannng tarixini iazarda tutib, u bunday deb yozgan edi:
«Qorol hokimiyati bilan byurgerlar ittifoqi X asrdan boshlandi; janjal-nizolar natijasida bu ittifoq tez-tez buzilib turdi, butun o’rta asrlar davomida rivojlanish uzluksiz bir yo’nalishda bormadi, axir; bu itti-foq, nihoyat korol hokimiyatining batamom g’alaba- qilishiga hozircha yordam berarkan, u yangidan tiklanib, tobora mustaxkam-roq va tobora qudratliroq bo’ldi, buning evaziga xorol hoki-miyati esa o’z ittifoqchisini qullik asoratiga tushirdi va ta-ladi»3,