Xix asrning 2-yarmi XX asrda jahon pedagogika faninig rivoji. K. D. Ushinskiyning pedagogik merosi

U «Ijtimoiy tarbiyada xalq ruxi xaqida» sarlavxali maqolasida tarbiyaning xalqchillik ruxida bo‘lishi kerakligi to‘g‘risidagi taxlilni turli xalqlarda tarixan tarkib topgan alomatlarni xarakterlashdan boshlaydi. Ushinskiy fransuz, ingliz, nemis va amerika tarbiyasini to‘g‘ri deb xisoblaydi va uni chukur taxlil qiladi. Ayniqsa o‘sha zamondagi reaksion nemis pedagogikasini tanqid qilishga mufassal to‘xtaydi. Chorizm shu pedagogika muxlisi adi. Bu pedagogikani mexanik suratda rus tuprog‘iga ko‘-chirishning aqlga mutlaqo muvofiq emasligini Ushinskiy isbot qiladi.

• 
  U «Ijtimoiy tarbiyada xalq ruxi xaqida» sarlavxali maqolasida tarbiyaning xalqchillik ruxida bo‘lishi kerakligi to‘g‘risidagi taxlilni turli xalqlarda tarixan tarkib topgan alomatlarni xarakterlashdan boshlaydi. Ushinskiy fransuz, ingliz, nemis va amerika tarbiyasini to‘g‘ri deb xisoblaydi va uni chukur taxlil qiladi. Ayniqsa o‘sha zamondagi reaksion nemis pedagogikasini tanqid qilishga mufassal to‘xtaydi. Chorizm shu pedagogika muxlisi adi. Bu pedagogikani mexanik suratda rus tuprog‘iga ko‘-chirishning aqlga mutlaqo muvofiq emasligini Ushinskiy isbot qiladi.
  

K. D. Ushinskiy rus xalqi XVII asr boshida polyak bosqinchilariga karshi kurashda, 1812 yilgi Vatan urushida, 1853 — 1855 yillarda Qrim kampaniyasidagi kahramonligi bilan o‘zining Vatanga bo‘lgan zo‘r muxabbatini ko‘rsatdi va ko‘rsatmoqda, deb aytdi. Ammo, Ushinskiy fikricha, «Vaqti-vaqti bilan qo‘zg‘aluvchi xaqiqiy arslon kuvvat» tuyg‘usi bizda faqat vatanga xavf tug‘ilgan vaqtdagina jo‘sh urib chiqadi. Biroq xalq ruxi bilan sugorilgan tarbiya esa bu vatanparvarlik shaxsning grajdan ijtimoiy burchi ekanligini, uni bajarishda xamisha va kun sayin ko‘rsatib turishga o‘rgatishi kerak deb ko‘rsatib o‘tadi.

• 
  K. D. Ushinskiy rus xalqi XVII asr boshida polyak bosqinchilariga karshi kurashda, 1812 yilgi Vatan urushida, 1853 — 1855 yillarda Qrim kampaniyasidagi kahramonligi bilan o‘zining Vatanga bo‘lgan zo‘r muxabbatini ko‘rsatdi va ko‘rsatmoqda, deb aytdi. Ammo, Ushinskiy fikricha, «Vaqti-vaqti bilan qo‘zg‘aluvchi xaqiqiy arslon kuvvat» tuyg‘usi bizda faqat vatanga xavf tug‘ilgan vaqtdagina jo‘sh urib chiqadi. Biroq xalq ruxi bilan sugorilgan tarbiya esa bu vatanparvarlik shaxsning grajdan ijtimoiy burchi ekanligini, uni bajarishda xamisha va kun sayin ko‘rsatib turishga o‘rgatishi kerak deb ko‘rsatib o‘tadi.
  
• 
  Bu tarbiya bolalarda milliy iftixor tuyg‘usini o‘stirishga xizmat etishi, ammo shovinizmga yot va boshka xalklarni xurmat qilish bilan birlikda bo‘lmog‘i kerak. Bu tarbiya bolalarda vatan oldidagi burchini xis qilish tuyg‘usini o‘stirishi, o‘z shaxsiy manfaatidan umum manfaatini ustun qo‘yishga o‘rgatishi lozim.