Xitoyshunoslik

Xulosa ……………………………………………………………………………31 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati ……………………………………………32 

---

3 
Kirish 
«Investitsiya» atamasi lotin tilidagi «invest» so’zidan kelib chiqqan 
bo’lib «qo’yish», «mablag’ni safarbar etish», «kapital qo’yilmasi» 
ma’nosini beradi. Keng 
ma’noda investitsiya mablag’ni ko’paytirib va qaytarib olish maqsadida 
kapitalni safarbar etishni bildiradi. Ko’pgina hollarda «investitsiya» 
tushunchasi iqtisodiy va 
boshqa faoliyat ob’ektlariga kiritiladigan moddiy va nomoddiy ne’matlar 
hamda ularga doir huquqlar tarzida ta’riflanadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir investitsiya turining o’ziga xos 
o’rni bo’ladi. 
Moliyaviy investitsiyalar 
tarkibiga mahalliy va xorijiy 
mamlakatlarning pul birliklari, banklardagi omonatlar, depozit 
sertifikatlar, aktsiyalar, obligatsiyalar, veksellar va boshqa qimmatli 
qog’ozlar hamda tenglashtirilgan boyliklar kiradi.
Investitsiyalar iqtisodiy va boshqa faoliyat ob’ektlariga kiritiladigan 
moddiy va nomoddiy ne’matlar hamda ularga doir huquqlar hisoblansa, 
investitsiya faoliyati 
sub’ektlarining investitsiyalarni amalga oshirish bilan bog’liq harakatlari 
majmui 
investitsiya faoliyati 
deb yuritiladi. 
Xorijiy investitsiyalar - bu chet el investorlari tomonidan yuqori 
darajada daromad olish, samaraga erishish maqsadida mutloq boshqa 
davlat iqtisodiyotining, tadbirkorlik va boshqa faoliyatlariga safarbar 
etadigan barcha mulkiy, moliyaviy, intellektual boyliklardir.

---

4 
I BOB. Xorijiy investitsiyalar haqida tushuncha va uning mohiyati 
1.1.
 
Investitsiya haqida tushuncha 
O’zbekiston Respublikasida investitsiya xususida qonuniy hujjatlar 
1991 yildan boshlab qabul qilingan bo’lib, ular o’tgan vaqt ichida ancha 
takomillashtirildi. 
O’zbekiston 
Respublikasining 
“Investitsiya 
to’g’risida”gi qonunida ko’rsatilishicha, 
“investitsiya bu - iqtisodiy samara (foyda, daromad) olish yoki ijobiy 
ijtimoiy natijaga erishish uchun sarflanadigan pul mablag’lari, banklarga 
qo’yilgan omonatlar, paytlar, qimmatli qog’ozlar (aktsiya, obligatsiyalar), 
texnologiyalar, mashinalar asmavzu-uskunalar, litsenziyalar va samara 
beradigan boshqa har qanday boyliklardir”
1
. Bu iqtisodiy ta’rif 
investitsiyaning bozor iqtisodiyoti sharoitiga mos kelishini to’laligicha 
tasdiqlaydi. Jumladan, unda, birinchidan, investitsiyaning o’ziga va 
investitsiya faoliyatining ob’ektlariga keng ta’rif berilgan. Ikkinchidan, 
investitsiyaning bevosita iqtisodiy va ijtimoiy samara olishga muqarrar 
bog’liqligi ta’kidlab o’tilgan. 
«Investitsiya» atamasi lotin tilidagi «invest» so’zidan kelib chiqqan 
bo’lib «qo’yish», «mablag’ni safarbar etish», «kapital qo’yilmasi» 
ma’nosini beradi. Keng 
ma’noda investitsiya mablag’ni ko’paytirib va qaytarib olish maqsadida 
kapitalni safarbar etishni bildiradi. Ko’pgina hollarda «investitsiya» 
tushunchasi iqtisodiy va 
boshqa faoliyat ob’ektlariga kiritiladigan moddiy va nomoddiy ne’matlar 
hamda ularga doir huquqlar tarzida ta’riflanadi. Investitsiya deyilganda 
barcha turdagi milliy va intelektual boyliklar tushunilib, ular tadbirkorlik 
faoliyati ob’ektlariga yo’naltirilib daromad keltirishi yoki biror-bir ijobiy 

---

5 
samaraga erishishi zarur. Investitsiya kiritishdan asosiy maqsad daromad 
olish va ijobiy ijtimoiy samaraga erishishdir. 
Investitsiyalashda aylanma kapitalga ustuvorlik berilishini faqat 
kapitalning tarkibiy tuzilishi bilan tushuntirish yetarli emas. Gap 
shundaki, dastlabki kapital jamg’arish davrida pulni tez to’plash uchun 
uni kapital aylanishi tez sohalarga joylashtirilishi yuz beradi, chunki 
bunda yuqori foyda me’yori yuzaga keladi. Foyda 
me’yori yuqori joyda esa, uni kapitallashtirish imkoni katta bo’ladi. Bu 
omil ham xususiy sektorda pulni aylanma kapitaliga aylantirish uchun 
rag’bat yaratadi. Bozor 
talablariga binoan tejamli xo’jalik yurita bilmaslik tannarxning ortishiga 
olib keladi, bu narx o’zgarmagan sharoitda ham zararga olib keladi. Bu 
albatta,