Xirurgik kasalliklar

Davolash.
Davo usulini tanlash bemor ahvolining og’ir-engilligiga, 
gemodinamikaning buzilishi darajasiga, revmatik jarayonning kechish 
bosqichiga bog’liq. 

---

92 
Revmatik jarayon sust kechayotganda uni statsionarda va davomli 
antirevmatik davolash yordamida bartaraf etishning iloji bo’lmaganda jarrohlik 
amaliyotini bajarishga to’g’ri keladi. Bemor ahvolining og’ir-engilligiga ko’ra 
yurak nuqsonlarining besh bosqichi farq qilinadi: 
I bosqich – simptomlarsiz, jarrohlik amaliyoti bajarilmaydi. 
II bosqich – buzilishlar jismoniy harakatda paydo bo’ladi. Jarrohlik 
amaliyoti jarayon avj olishini to’xtatadi va yaxshi natijalar beradi. 
III bosqich – buzilishlar tinch turganda ham yuzaga keladi, odatdagi 
harakatda orta boradi. Jarrohlik amaliyotini bajarish uchun qulay fursat o’tgan, 
biroq uni qilish zarur bo’ladi. 
IV bosqich – parenximatoz a’zolarda va yurakda degenerativ o’zgarishlar 
bo’ladi. Jarrohlik amaliyotini bajarish muammoga aylanadi. 
Tavaqalarda ro’y-rost fibrinoz o’zgarishlar bo’lmaganda va mitral klapan 
kaltsinozida yopiq komissurotomiya (24-rasm), asoratlangan hollarda klapanni 
protezlash bajariladi (25-rasm). 
a b 
24-rasm. Barmoq bilan (a) va asbob yordamida (b) komissurotomiya. 

---

93 
25-rasm. Mitral stenoz. Mitral tabaqani kesish jarayoni. 
Mitral klapan etishmovchiligi
Mitral klapan tavaqalarining noto’liq yopilishi sistola vaqtida qonning 
qorinchadan bo’lmachaga qayta oqib kelishiga sabab bo’ladi. Chap qorincha 
katta miqdordagi qonni doimo itarib turishga majbur bo’ladi. Uning vazifasi 
ortadi, unda gipertrofiya va dilatatsiya rivojlanadi. 
Klinikasi va diagnostikasi.
Nuqsonning bu turida kompensatsiyasida 
bemorlar o’zlarini qoniqarli his kiladilar, lablarda tsianoz kuzatilishi mumkin. 
Chap qorinchaning qisqarish xususiyati pasayib ketganda nafas qisishi, yurak 
urishidan shikoyatlar bo’ladi. Keyinchalik yurak astmasi xurujlari qo’shilishi 
mumkin. 
Ko’zdan kechirishda yurak turtkisi 3-4 sm gacha oshgan, chapga siljigan. 
Auskultatsiyada sistolik shovqin, o’pka arteriyasi ustida II ton aktsenti qayd 
qilinadi. Qizilo’ngachni kontrastlab rentgenologik tekshirishda chap qorincha va 
bo’lmachaning kattalashuvi aniqlanadi. Rentgenokontrast tekshirish chap 
qorinchadan bo’lmagan qon regurgitatsiyasi hajmini, mitral teshik maydonini, 
yurak bo’shliqlari va o’pka arteriyasidagi bosimni aniqlashga imkon beradi. 
Davolash
mitral stenoz bosqichidagi kabi. Kasallikning rivojlanish 
bosqichi va mitral etishmovchilik darajasi aniqlanadi. Kasallikning I 
bosqichidagi bemorlarga jarrohlik amaliyoti bajarilmaydi. Jarrohlik amaliyoti II 
va III bosqichlarda o’tkaziladi. IV bosqichda bemorlar jarrohlik amaliyotini 

---

94 
ko’tara olmaydilar, V bosqichda jarrohlik amaliyoti bajarish mumkin emas. 
Mitral etishmovchilikning asoratlanmagan turlarida klapanda rekonstruktiv 
amaliyotlar bajariladi. Kaltsinoz va fibroz bo’lganda klapan protez bilan 
almashtirilishi kerak.