Xirurgik kasalliklar

 
LIMFA TOMIRLARI KASALLIKLARI 
Anatomik-fiziologik ma’lumotlar 
Kapillyarlar tarmog’ini hosil qiladigan limfokapillyarlar limfatik tizimining 
ildizlari hisoblanadi. Yuzaki va chuqur limfatik tomirlar farq qilinadi. Yuzaki 
limfatik tomirlar limfani teri va teri osti kletchatkasidan yig’ib, katta va kichik 
teri osti venalari yo’li bo’ylab yuradi, yuzaki chov limfatik tugunlariga quyadi. 
Chuqur limfatik tomirlar limfani chuqur yotgan to’qimalardan oladi, qon 
tomirlar bilan birga yuradi va taqim hamda chuqur chov limfa tugunlariga 
quyiladi, bular limfani yuzaki chov tugunlaridan ham qabul qiladi. 
Chuqur chov tugunlaridan limfa oqimi bel tugunlariga yonbosh tomirlari va 
tugunlari orqali kelib, ular o’ng va chap bel limfatik tugunlarini shakllantiradi. 
Oxirgilari bir-biri bilan qo’shilib, ko’krak limfatik yo’lini hosil qiladi. Limfatik 
tomirlar devorining mushak elementlari va klapan apparati limfaning proksimal 
yo’nalishda aktiv oqishiga imkon beradi. 
Limfangoit – limfatik tomirlarning o’tkir yallig’lanishi, u ikkilamchi 
kasallik hisoblanadi, teri va mahalliy yiringli o’choqlarga infektsiya tushib 

---

233 
zararlanishining ko’p sodir bo’ladigan asorati hisoblanadi. Limfangoitlar 
birlamchi o’choq bilan bir vaqtda yoki undan ancha keyin paydo bo’ladi.
Klinikasi jarayonning joylashuviga, infektsiya virulentligiga va organizm 
reaktsiyasiga bog’liq. Yuzaki va chuqur limfatik tomirlar limfangoitlari, 
yallig’lanish xarakteriga ko’ra oddiy va yiringli turlari farq qilinadi. 
Yuzaki limfatik tomirlar limfangoiti xarakteri bo’yicha yuzaki oddiy 
limfangoit yoki to’rsimon limfangoit, shuningdek poyasimon limfangoit 
ko’rinishida bo’lishi mumkin. 
O’tkir yuzaki limfangoitda yallig’lanish mayda limfatik tomirlarda paydo 
bo’ladi. Teri qizaradi, tomirlar yo’li bo’ylab ipsimon zichlashish paydo bo’ladi. 
Bemorlar achishish, qattiq qichishish, umumiy lohaslik va harorat 
ko’tarilishidan shikoyat qiladilar. 
O’tkir yuzaki limfangoitda (poyasimon limfangoit) jarayon yirik limfatik 
tomirlarga tarqaladi. Birlamchi o’choqdan regional limfatik tugunlargacha 
boradigan qizil yo’l-yo’l chiziqlar paydo bo’ladi. Keyingilari kattalashadi va 
og’riqli bo’lib qoladi. Harorat 39°C gacha ko’tariladi, et uvishishi mumkin. 
Chuqur limfatik tomirlarning o’tkir limfangoitida terida o’zgarishlar bo’lmaydi, 
biroq bemorlar oyoqni bosa olmaydilar, shishlar paydo bo’ladi, tomirlar yo’li 
bo’ylab og’riq bo’ladi. Umumiy hodisalar yuzaki limfangoitga o’xshash, biroq 
og’irroq o’tadi. 
Yiringli limfangoitda umumiy belgilar yuzaga chiqqan, harorat 39°C gacha 
ko’tariladi, et uvishadi. Umumiy behollik bo’ladi, oyoq-qo’llar qaqshab 
og’riydi. Ba’zan kasallik kechishi abstsess, flegmona, saramas, tromboflebit, 
kamqonlik va sepsis rivojlanishi bilan og’irlashadi. 
Davolash. Avvalo birlamchi o’choqqa davo qilish kerak. Osoyishta sharoit 
va oyoqlarni immobilizatsiya qilish, yog’li bog’lamlar, antibakterial davolash 
tavsiya qilinadi.