Ximiyaviy bоg’lanish nazariyasi atоmlarning bir-biri bilan birikishini, ularning har qanday nisbatlarda birikavermasligini

2-Bilet 1-Savol









2-Savol

3-Savol

Konformerlar – bir-biriga normal sharoitda oson o’tadigan, xossalari bilan deyarli farqlanmaydigan izomerlardir. Konfiguratsion izomerlardan asosiy farqi shundaki oddiy sharoitda ularni yakka holda ajratib bo’lmasligidir. Konformatsion izomerlar torsion burchaklar bilan harakterlanadi. Boshqacha aytganda, molekulani butunligini buzilishiga olib kelmaydigan atomlarning turli nisbiy joylanishi konformatsiya deyiladi (N.S.Zefirov). Ikkita qo’shni atom va ularni bog’lovchi bog’dan hamda har ikkala atomning bittadan solishtirilayotgan bog’idan o’tadigan ikkita tekislik orasidagi burchak torsion burchak deyiladi.

Buni butan misolida Nyumen proyeksiyasi asosida ko’rib chiqish qulaydir.(3-slayd) Proyeksiya C₂-C₃ bog’ining o’qiga nisbatan chiziladi: katta o’rinoluvchilar (misolimizda metil guruhlari; rasmda 1 va 4 raqamli atomlar) belgi sifatida ishlatiladi. Ularning nisbiy (bir biriga nisbatan) joylanishi, ya’ni torsion burchaklar miqdori nomenklatura asosini tashkil qiladi.

Turli konformatsiyalarning energiyasi (4-slayd) va u bilan bog’liq bo’lgan barqarorligi har xil bo’ladi. Ichki energiyani ifodalaydigan grafikda max lar (0^o, 120^o, 240^o va 360^o) to’silgan, min lar (60^o, 180^o, 300^o) esa tormozlangan konformatsiyalarga xos.