Ximiya-texnologiya fakulteti

Qattı janılg'i aerozol payda etiwshi birikpeler
Reagirlangan metil ensiklopentanga tiykarlanǵan benzol payda bolıwı turaqlı (58%) bolıp qaladı hám metiltsiklopentanning konvertatsiya dárejesine baylanıslı emes. Qıysıq dáslepki qiyaligi n-heksan payda bolıw tezligi kavislarning qáliplesiw tezliginen talay joqarı ekenligin kórsetedi. 1-benzol; 2-n-heksan; 3 − 2-metilpentan; 4 − 3-metilpentan.
Forma 8-metilcyclopentan konvertatsiya qılıwdıń tiykarǵı ónimleriniń konvertatsiya dárejesine baylanıslılıǵı.
Reaksiya aluminoplatin yamasa adumoplatinoreniy katalizatorlarga ótkeriladimi, metilcyclopentenlarning shıǵıwı metilcyclopentan konvertatsiya qılıw dárejesiniń asıwı menen tábiy azayadı. Sol sebepli, metilcyclopentens metilcyclopentanning dehidroizomerizatsiyasi reakciyasınıń aralıq ónimlerinen biri bolıp xızmet etedi.
Mspa qatnası :Mspe turaqlı baha bolıp tabıladı hám PH2 dıń temperaturası hám ma`nisi turaqlı bolsa, Mspa dıń konvertatsiya dárejesine baylanıslı emes.
Reforming platina katalizatorining metall komponentinde tek metil ensiklopentanning dehidrilanishi tiyisli sikloolefinlarga tuwrı keledi. Metilcyclopentenni benzolga aylandırıw metall hám kislotalı komponentlerdiń birgeliktegi háreketi nátiyjesinde eriwiladi. Sol sebepli, katalizatorning hár bir strukturalıq bóleginiń Mtspning suwsızlanıw reakciyası tezligine tásirin úyreniw bul reakciyanıń qaysı basqıshların sheklewdi kórsetiwi múmkin.
Sanaat reforming katalizatorlari ádetde 0, 3 ten 0, 6% platinaga iye bolǵanlıǵı sebepli, birinshi náwbette, bul shegaralar daǵı quram daǵı ózgeris derlik metilcyclopentanning suw ótpkezbesligi tezligine tásir etpeydi. Florinlangan alyuminiy oksidi (0, 77% F) tasıwshısı retinde paydalanilganda alınǵan maǵlıwmatlar metilyclopentanning benzol ga aylanıw dárejesi tek katalizatordagi platina muǵdarı 0, 012 den 0, 075% ge shekem kóterilganligini kórsetdi. Kórinisinden, platinaning úlken muǵdarı menen metil ensiklopentenning teń salmaqlılıq kontsentratsiyası belgilenedi hám metil ensiklopentanning dehidrilanish basqıshı benzol payda bolıw tezligine tásir etpeydi.
Katalizatorning kislotalı funktsiyasınıń tásiri halogen quramın ózgertirip, gúzetiliwi múmkin. Metiltsiklopentanning dehidrlash basqıshı sheklengen bolmaǵan katalizatordagi (0, 3%) platina quramında 0, 05 ten 1, 0% ge shekem bolǵan ftor quramında izbe-iz ósiw benzol rentabelligining 2, 8 ret asıwına alıp keledi. Bul sonı ańlatadıki, metilcyclopentanning dehidroizing tezligin katalizatorning kislotalı jaylarında oqadigan sikloheksandagi metilcyclopentenning izomerizatsiya basqıshı belgileydi. Bunday bayanat, joqarıda kórsetilgeni sıyaqlı, sikloheksenning benzol dehidriatsiyasi júdá joqarı tezlikte dawam jetip atırǵanına tiykarlanadı hám sol sebepli metilyclopentanning benzol ga aylanıw tezligine tásir ete almaydı.
Metiltsiklopentanning dehidroizomerizatsiya reakciyası tómendegi tárzde sxematik tárzde ańlatılıwı múmkin, forma 9

Forma 9 -metiltsiklopentanning dehidroizomerizatsiyasi reakciyası
Reaksiya kislota -katalizli sheklengen basqıshı karbkation mexanizmi, 19 formulası arqalı júz boladı
(19 )
Bes a'zoli naftenlarning suwsızlanıw tezligi haqqında maǵlıwmat júdá sheklengen. Maǵlıwmatlar sonı kórsetedi, bul processda C7-C10 bes a'zoli naftenlarning suwsızlanıw tezligi kútá úlken parq etpesligi kerek.
Tańlaw. Dehidroizomerizatsiya reakciyasınıń selektivligi MPC dıń bólekan basımına baylanıslı emes, lekin PH2 ma`nisiniń tómenlewi menen sezilerli dárejede asadı. Temperaturanıń tásiri PH2 qanshellilik joqarı bolsa, kórinetuǵın boladı. Sonday etip, temperatura 427 den 482°C ge shekem kóterilganda, PH2 2, 1 MPa bolsa, metiltsiklopentanning dehidroizomerizatsiyasi reakciyasınıń selektivligi 18% ga asadı. Biraq, eger ol 0, 63 MPa ga kemeytirilse, reakciyalardıń selektivligi temperaturanıń asıwı menen júdá az parıq etedi.
Eń keń tarqalǵan juwmaq sonda, temperaturanıń asıwı hám PH2 ma`nisiniń tómenlewi metilcyclopentanning benzol konvertatsiya etiliwiniń selektivligini asırıwǵa járdem beredi. Joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, reaksiya sharayatında bunday ózgeris ximiyalıq teń salmaqlılıq kózqarasınan qolaylı esaplanadı, sebebi ol benzol tárep jıljıydı. Reforming platina katalizatorlarida metil ensiklopentanning dehidroizomerizatsiyasi menen benzol molar shıǵıwı 60 -70% ga etedi. Eki yamasa ush almastırıw metil gruppaları ámeldegi bolǵan siklopentan halqasınıń ashılıw tezligi (gidrogenoliz) metilcyclopentan ushın birdey reakciya tezliginen talay tómen, Sol sebepli metilcyclopentan transformaciyasınıń selektivligi joqarı benzol uglevodorodlariga joqarı bolǵan joqarı molekulyar alkilcikentanlarning konvertatsiya qılıw.
1934 de Zelinskiy, Qazan hám platoda siklopentanlarning gidrogenolizining reakciyası ashılǵanınan berli kóplegen izertlewler teması boldı.
Platina uglevodorodlarning gidrogenolizini katalizlaydigan metallardan biri bolıp tabıladı. Reaksiya C-C baylanısıwlarınıń jarılıwı hám C-N baylanısıwlarınıń qáliplesiwi menen birge keledi. bes a'zoli naftenlarning platina katalizatorlarida gidrogenolizida bes basqıshlı cikldıń hár qıylı baylanısıwları payda bolıwı múmkin. Sonday etip, metil ensiklopentan h-heksan, 2-metil - hám 3 metilpentan payda boladı. Bes shınjırlı halqanıń túrli baylanısıwlarınıń gidrogenolizining salıstırmalı tezligi original uglevodorodning dúzilisine, isletiletuǵın platina katalizatorining qásiyetlerine hám reakciyanı ámelge asırıw shártlerine baylanıslı.
Reformanıń aluminoplatin katalizatori biofunksional bolǵanı ushın, birinshi náwbette, bes a'zoli halqanı ashıw reakciyasında katalizatorning metall hám kislotalı funktsiyalarınıń rolin kórip shıǵıw kerek. Alyumoplatin katalizatorini (0, 3% Pt/Al2 O3) vodorod menen qayta islew shártlerine qaray, metihyclopentaia gidrogenolizining túrli sabaqlar daǵı salıstırmalı tezliklerindegi ózgeris tásiri anıqlandi. Sonday etip, katalizator 350 °C de tiklense, payda bolǵan n-heksanning payda bolǵan metilpentanlarning jıyındısına qatnası 0, 6 edi. Usınıń menen birge, vodorod katalizatorini qayta islew 11°s de ámelge asırılǵanda, bul koefficient 550 ge asdı. Sol sebepli, bunday emlew menen, uglerod atomida C-C menen baylanıslı bolǵan gidrogeiolizning selektivligi sezilerli dárejede asadı. Izertlew avtorları katalizatorning elektrofilligini asırıw hám usınıń menen birge gidrogenodiz reakciyasınıń mexanizmindegi ózgerislerdi bunday tásir menen anıqlama berdiler.
vodorod aǵımı (520°C, 2 MPa, 3 hápte dawam etiw waqti ) sanaat katalizator isloh (0, 6% Pt/Al2 O3 + 0, 67% C1) uzaq múddetli joqarı temperatura emlew menen h-heksan zárúrli ústinlik baǵdarı boyınsha methylcyclopentan gidrogenolize ónimleri tekǵana quramın ózgertiw, bálki keskin katalizator iskerligin azayadı. Sonday etip, h-heksan qáliplesiw dárejesi 93% menen azayadı hám 2 hám 3 - metilpentanlarning payda bolıw dárejesi 98% ga azayadı. Vodorod aǵımında (520 °C) joqarı temperaturalı qayta islew hám keyinirek aluminoplatin katalizatori (0, 35% Pt/Al2 O3) bólekan zakoksovyvanie sonıń menen birge, bes a'zoli naftenlarning gidrogenoliz ónimindegi ózgerislerge alıp keledi. Gidrogenoliz reakciyasında aluminoplatin katalizatorining metall komponentiniń iskerligin qanday kemeytirmasin, barlıq jaǵdaylarda metilcyclopent halqasın ashıw ónimleriniń quramı n-heksanning sezilerli ústinligi baǵdarı boyınsha ózgeredi. Bul hádiyse bes a'zoli halqanı ashıw reakciyası tekǵana platinada, bálki kislotalı ortalıqta - xlorli alyuminiy oksidinde de júz bolıwı menen anıqlama bernishi múmkin. Kislota -katalizli reakciya tiykarınan n-heksanni metil ensiklopentandan alıwǵa alıp keledi, biraq onıń tezligi platinadagi bul uglevodorodning gidrogenoliz tezliginen talay tómen. Gidrogenoliz reakciyasında aluminoplatin katalizatorining metall funktsiyasınıń bólekan yamasa tolıq deaktivatsiyasi bes ag'zali halqanı ashıw ushın kislota -katalizli reakciyanıń rolin sezilerli dárejede asıradı.
Bunday bólekan deaktivatsiyalangan aluminoplatin katalizatorlarda metil ensiklopentan halqasın ashıw reakciyasınıń tezligi bul katalizatorlar ushın kislotalı tasıwshılarǵa birdey reaksiya tezligi menen sáykes keliwin tastıyıqlaytuǵın maǵlıwmatlar alınǵan. Bes ag'zali halqanı ashıw ushın kislota -katalizli reaksiya mexanizmi usınıs etiledi. Metiltsiklopentan halqasınıń ashılıwı katalizatorning kislotalı bólimlerinde siklik strukturanıń tuwrıdan-tuwrı protonlanishi nátiyjesinde júzege keledi. Reakciyanıń birinshi basqıshı ekilemshi asiklik karbokationnin’ qáliplesiwi bolıp, keyinirek protonning ajırasıwı nátiyjesinde heksenga aylanadı, 10 -súwret

Forma 10 -metiltsiklopentan halqasın ashıw
Metall orınlarda n-heksenning gidridlanishi n-geksanning payda bolıwına alıp keledi. Joqarıdaǵı reakciya teris bolıp, heksendan metil ensiklopentan payda bolıwına alıp keliwi múmkin. Sanaat sharayatında katalitik reformalaw joqarı temperatura hám altıngugurt óz ishine alǵan birikpeler hám koks birikpeleriniń aluminoplatin katalizatoriga tásiri menen baylanıslı bolıp, joqarıda kórsetilgen sıyaqlı, bes a'zoli naftenlarning gidrogenolizida platinani deaktivatsiyalashga alıp keledi. Sol sebepli platina bul reakciyada tek aluminoplatin katalizatorining dáslepki basqıshında sezilerli aktivlikti kórinetuǵın etiwi múmkin. Keyinirek, bes a'zoli halqanıń ashılıwı tiykarınan kislota -katalizli reakciya retinde júzege keledi.
Pavlodar eftti qayta islew zavodı
Pavlodar zavodı batıs Sibir kánlerinen truba arqalı kiretuǵın neftni qayta isleydi. Jumısqa túsirilgen quwatı jılına 7, 5 million tonna bolıp, jılına 13 million tonna joybar quwatına iye. 82% qayta islew tereńligi ; alınǵan neft ónimleri-autobenzin A-76, AI-93, A-72, dizel janar maysı (qıs, jaz, sonday-aq UFS), qazan janar maysı, suyultirilgan gaz, koks, bitum, suyıq kerosin. Ónimler hám jetkizip beretuǵınlardıń lentasini jáne de anıqlaw qurıw ushın
Keste 6 -Pavlodar neftni qayta islew zavodınıń qaptal ónimleri
Ónimler sanı, mıń tonna/yil
Propan-propilen fraktsiyasi 115-135 40 -60
Sonday-aq propilen 70-85 25-40
Butan -butilen fraktsiyasi 210 -220 75-95
Sonday-aq :
izobutilen 25-30 12-15
n-butilenler 75-85 30 -35
izbutan 50-60 20 -25
katalitik reformalaw naften katalizatori
Propan-propilen hám Butan -butilen fraktsiyalarining shıǵıwı sheki onim, sheki onim bolmaǵan katalizator hám process rejimi boyınsha júktiń tómenligi sebepli NPZ katalitik jarılıw ornatilishidan tómen boladı.
1992 de Pavlodar neftni qayta islew zavodı 7, 5 million tonna batıs Sibir neftining kvota boyınsha jaylastırilganligi sebepli 1, 1 million tonna 18 avgust 1993 Pavlodar neftni qayta islew zavodı Tyumendan neft jetkizip beriwdi toqtatıw ushın toqtatildi. 62, 9 milliard rubl haqqında - Rossiya úlken qarız sebep, Kazaxstan kompaniyası ushın sheki onim támiynatın toqtatdi.
Kazaxstandıń neft ónimleri menen óz-ózin támiyinlew degi potencialın asırıw maqsetinde zavodtı jergilikli (Kazaxstan ) neftga ótkeriw hám 2000 ga shekem 13, 0 million tonna shiyki neft hám ónim islep shıǵarıw (mıń tonna ): 3260 benzin, 3544 dizel janar maysı, 2100 janar may. Ókiniw menen aytamız, bul jobalar atqarılmadi. Pavlodar neftni qayta islew zavodı 1999 da tek 718, 8 mıń tonna neftni qayta isledi (34, 6 dárejesine 1998%).
5 zamanagóy neftti qayta islew zavodlarınıń tiykarǵı texnologiyalıq sxemaları
Neftni qayta islew zavodın qurıw noqatın tańlaw bir qatar faktorlarǵa baylanıslı, olardıń tiykarǵı bólegi jaqın átirap daǵı neft ónimlerine bolǵan mútajlik bolıp tabıladı. Álbette, zavod qasında sheki onim dárekleri — neft bar ekenligi maqul. Biraq, texnikalıq-ekonomikalıq analizler sonı kórsetdiki, neftni tasıw neft kánlerine jaqın bolǵan zavodlardan tutınıw etiletuǵın jayǵa tayın neft ónimlerin tasıwdan kóre ekonomikalıq tárepten talay arzan. Sol sebepli endi jańa zavodlar neft kánleri ámeldegi bolmaǵan orınlarda qurılıp atır, biraq neft ónimlerine bolǵan mútajlik kútá úlken. Ekonomikalıq aymaqtıń neft ónimlerine bolǵan mútajligi, tiykarınan, zavodta neftni qayta islew baǵdarın tańlaw menen belgilenedi. Usınıń menen birge, sheki onimdiń sapası bunnan aldın bolǵanı sıyaqlı zárúrli emes, sebebi kóplegen neft ónimlerin, sonday-aq joqarı sapalı, hár qanday neftdan alıw imkaniyatın beretuǵın processler islep shıǵılǵan. Ónimler hám jetkizip beretuǵınlardıń lentasini jáne de anıqlaw qurıw ushın Bunnan tısqarı, neftni qayta islew tereńligidegi zavodlardı — kiyim-kenshek neft ónimlerin tańlaw dárejesin xarakteristikalaw ádetiy hol bolıp tabıladı. Keling, neftni qayta islewdiń túrli sxemaların kórip shıǵayıq.
5. 1 janar may variantınıń tómen dárejedegi jaqtılıq tańlawı menen islew sxeması
1960 -1970-lerde bul sxemaǵa iye bolǵan neftni qayta islew zavodları. organikalıq janar maydıń basqa dárekleri (kómir, tábiy gaz) ámeldegi bolmaǵan hám janar may janar maysın jetkizip beriw ushın isletiletuǵın orınlarda qurılǵan. Neft birinshi ret duzsızlanadı hám suwsızlanadı, keyin benzin, kerosin hám dizel distillatlarini islep shıǵarıw menen at apparatlarında distillangan. Benzinli distillat fraktsiyalarga bólinedi. Fraktsiyalardan biri katalitik reformaǵa ushraydı, sonnan keyin arenalar shiǵarıladı. Taǵı bir fraktsiya, salmaqlilew, sonıń menen birge, tavar avtomobil benzininiń joqarı oktanli komponentin alıw ushın katalitik reformaǵa jiberiledi.
Orta distillatlar (kerosin hám dizel) gidrotexnikalıqa imaratlarında altıngugurtni tazalaw hám tazalawǵa beyim. Shlangi tazalaw sebepli joqarı sapalı Jet janar maysı hám tómen donli dizel janar maysı alınadı. Tazalanǵan dizel janar maysınıń bir bólegi suyıq kerosin hám qısqı dizel janar maysın alıw menen dewaxing etiledi.
Neftning tiykarǵı distillash hám katalitik reforming apparatlarınıń gaz aǵısları gazdı bólistiriw zavodına qayta islenedi. Usınıń menen birge, suyultirilgan gazlardı satıp alın : sotilgan, Butan hám izobutan.
Basqa neftni qayta islew kárxanalarında bolǵanı sıyaqlı, sayız qayta islew sxemasına iye bolǵan zavodlarda bitumning túrli markaların islep shıǵarıw shólkemlestiriledi. Bitum, bitum islep shıǵarıw zavodınıń bir bólegi bolǵan arnawlı blokda janar may moyidan shıǵarılǵan tar oksidleniwi menen alınadı. Janar may janar maysınıń tiykarǵı muǵdarı qarıydarlarǵa qazan janar maysı retinde jiberiledi.
Gidro-tazalaw processinde shıǵarılǵan vodorod sulfidi sulfat kislota yamasa altıngugurt islep shıǵarıw zavodlarında qollanıladı. Neft sheki onimsi resurslariniń tómen dárejede jeńil tańlaw dárejesine iye bolǵan zavodlarda azayıwı munasábeti menen qayta islewdi tereńlestiriw, katalitik jarılıw, visbreking, kokslash apparatların qurıw joybarlastırılǵan. Kiyim-kenshek shıǵıw 40 -45 ten 55-60% hám odan joqarı kóteriledi.

5. 2 joqarı dárejedegi jaqtılıq tańlawı menen janılg'i variantın qayta islew sxeması

Neftni qayta islew sxeması menen neftni qayta islew zavodında neftni dáslepki distillew AvTDA ámelge asıriladı. Atmosfera distillatlariga qosımsha túrde, bul apparat 350-500°C hám tar vakuum distillat fraktsiyasini aladı.
Atmosfera distillashlari, benzin, kerosin hám dizel, sayız neftni qayta islew zavodı menen birdey tárzde qayta islenedi. vakuum distillati katalitik jarılıw ornatıw ushın jiberiledi. Katalitik jarılıw menen gaz, benzin, kiyim-kenshek hám salmaqli gaz janar maysı alınadı. Gaz HFCGA jiberiledi, benzin tavar benzininiń strukturalıq bólegi retinde isletiledi hám kiyim-kenshek gaz janar maysı gidrotexnikalıqa imaratında tuwrıdan-tuwrı dizel fraktsiyasi menen qospada tazalanadı hám keyin dizel janar maysınıń strukturalıq bólegi retinde isletiledi. Salmaqli gaz neft texnikalıq uglerod islep shıǵarıw ushın sheki onim esaplanadı.
vakuum distillatlarini qayta islew ushın katalitik jarılıw menen bir qatarda, gidrokrecking da qollanıladı. Eger katalitik jarılıw waqtında tiykarǵı ónim benzin bolsa, ol jaǵdayda gidrokreking waqtında alınǵan ónimlerdiń koefficientlerdi ózgertiwińiz múmkin, bul bolsa benzin, kerosin, dizel janar maysın islep shıǵarıwdı asıradı.
Tar ıssılıq processlerinen biri járdeminde qayta islenedi. Termik processlerdiń benzini tereń gidrogenlash hám katalitik reforming processlerin qóllaw menen jaqsılaw usınıs etiledi. Kiyim-kenshek gaz janar maysı gaz turbinasi, qural yamasa oshaq janar maysınıń strukturalıq bólegi retinde isletiledi, sonnan keyin suw tazalaw dizel janar maysına jóneltiriliwi múmkin.
Íssılıq processleri hám katalitik jarılıw gaz aǵısları to'yinmagan uglevodorodlarni óz ishine aladı. Bul aǵıslardan ajıratılǵan propan-propilen hám Butan -butilen fraktsiyalari qosımsha joqarı sapalı benzin ushın isletiledi.
5. 3 janar may -neft versiyası boyınsha neftni qayta islew sxeması
Bul sxemada, LvT apparatlarında, kiyim-kenshek distillatlarga (benzin, kerosin, dizel) qosımsha túrde, bir neshe vakuumlı distillat hám tar alınadı. Keyin distillangan epauletlarning hár biri ótedi:
a) qatron-asfalt strukturalıq bólimlerinen selektiv tazalaw ;
b) dewaxing;
C) gidrogenlash yamasa adsorbsion usıl menen aldınan tazalaw.
Birinshi náwbette asfalt elementlar propan járdeminde qabıqtan shiǵarıladı. Alınǵan deasfaltitat distillat fraktsiyalari (selektiv tazalaw, tazalaw, tazalaw ) menen birdey tárzde qayta islenedi. Aldınan tazalawdan keyin, distillat hám qaldıq strukturalıq bólimler kompozitsiyaga jiberiledi. Komponentlerdiń koefficientlerdi ózgertiw hám túrli qosımshalardı kirgiziw ushın kerekli maylar alınadı.
May óndiristiń basqa sxemaları bar. Bug ' eritgichlari (duosol procesi) menen tazalanǵanında, bir apparat ústinde deasfaltizatsiya hám maylardı selektiv tazalaw birlestiriledi.
Kerosin mayların qayta islewde parafinlar hám ceresinlar maylar menen bir waqıtta alınadı. Dachalar hám letrolatumlarni dewaxing qılıw ushın ajıratılǵan, yog'sizlanish zavodlarında qosımsha qayta islew, oqartuvchi erler yamasa gidrotexnikalıq qurallar arqalı filtrlew. Qayta islewden keyin olar ge shekem — parafindan hám petrolatumdan — ceresindan alınadı.
5. 4 neft-ximiya sanaatı sxeması
Neftni qayta islew ónimleri túrli organikalıq islep shıǵarıw ushın sheki onim retinde isletiledi. Birpara jaǵdaylarda neft-ximiya sintezi apparatları neftni qayta islew zavodları quramında qurıladı, bul bolsa kárxanalardıń ónim túrin sezilerli dárejede keńeytiredi. Bunnan tısqarı, temir jol yamasa truba transportı arqalı neftni qayta islew zavodı menen sheki onim alatuǵın ǵárezsiz neft-ximiya zavodları da bar.
Neft-ximiya sheki onimsiniń tiykarǵı túrleri:
a) piroliz tárepinen alınǵan etilen, propilen hám butilen-butadien fraktsiyasi;
b) sheklengen gazlardı gaz bólistiriw zavodlarında islep shiǵarılatuǵın individual alkanlar (propan, Butan, pentanlar);
C) propan-propilen hám Butan -butilen fraktsiyalari to'yinmagan gazlardı gaz menen almastırıw apparatlarınan ;
D) katalitik reforming hám pirolizda alınǵan aromatik uglevodorodlar (benzol, toluen, ksilollar);
e) dizel hám neft fraktsiyalarini dewaxing qılıwda islep shıǵarılǵan joqarı parafinlar.
5. 5 Keńeytirilgen hám estrodiol apparatlar 300 mıń tonna/yil quwatqa iye katalitik reforming apparatları ornına 1 million tonna/yil bolǵan zavodlar keldi.
E. qayta shiyki onim 1 tonna esaplab, zavodlar, operatsion ǵárejetler, islep shıǵarıw xızmetkerleri qurıw ushın ǵárejetler. Mısal ushın, 3 ten 6 million tonna/yilgacha bolǵan neftni dáslepki distillash zavodlarınıń quwatı asıwı sebepli kúsh birligine kapital qoyılmalar 31% ga azayadı hám miynet ónimliligi 2-2, 5 ret asadı. Úlkenlestiriwshi apparatlar, mısalı, jam kompressorlaridan santrifüjga shekem aldıńǵı túrdegi úskenelerge ótiwge múmkinshilik beredi. Zamanagóy neftni qayta islewdiń taǵı bir ózgesheligi-bir neshe texnologiyalıq processlerdi birlestiretuǵın (birlestirilgen) apparatlardı jaratıw. Birlesken dep atalǵan bunday apparatlar engiziw, investitsiyalar ulıwma muǵdarın azaytadı, ornatıw maydanı hám pútkil zavod kemeytiw imkaniyatın beredi. Trubalardıń uzınlıǵı sezilerli dárejede azayadı, ıssılıq joǵatılıwı azayadı, sebebi bir processtiń ıssı aǵıslarınıń ıssılıǵı basqa processtiń suwıq aǵısların qizdırıw ushın isletiledi. Birinshi estrodiol apparatlar 1950-lerdiń ortasında payda boldı. Birinshiden, bunday úskenelerdiń bir bólegi retinde 2-3 procesi birlestirildi. Mısal ushın, elektrdı tazalaw, neftni dáslepki distillash hám benzindi ekilemshi distillash ushın estrodiol apparatlar qurıldı. Platina katalizatorida katalitik reformalaw procesi benzindi aldınan gidroterapiya qılıw hám katalizatordan arenalarni shıǵarıp alıw menen birlestirildi, keyinirek processlerdiń kombinatsiyası tereńlesdi, polat apparatlarınıń quramı 4-5 processlerin óz ishine aladı. 1975-1984 te bir neshe jergilikli neftni qayta islew zavodlarında lk-6 u neftini sayız -qayta islew ushın qospa zavodlar jumısqa túsirildi. LC-6 u apparatları bes bólekten ibarat :
1) elektrdı tazalaw hám neftni tiykarǵı distillash (ELOW-AT);
2) benzindi aldınan suw menen tazalaw menen katalitik reforming;
3) hawa tazalaw quralı ;
4) dizel janar maysın gidrotexnikalıqa menen tazalaw ;
5) gaz bólistiriw.
Lk-6 u-ni ornatıwda jańa keńeytirilgen úskeneler qollanildi: bug ' hám elektr qo'zg'aysan menen santrifüj kompressorlar, joqarı krebrenlik koefficienti bolǵan hawa sholanları, valf tipidagi ońlaw plitaları, jańa dizayndagi vertikal bólekli pechlar.
Lk-6 u kombinatsiyalanǵan apparatların ǵárezsiz túrde qóllaw miynet ónimliligin 45% ga asırıw, 15-20% menen úskeneler islep shıǵarıw ushın metall tutınıwın kemeytiw, operatsion ǵárejetlerdi 10 -15% ga kemeytiw imkaniyatın beredi.
1983-1984 te taǵı eki iri qospa apparat qurılısı juwmaqlandi:
a) tereń qayta islew neft KT-1, vakuum distillash janar may vakuum distillash, vakuum distillash, katalitik jarılıw, visbreking tar hám gaz bólistiriw processlerin óz ishine aladı ;
b) km-2 mayların islep shıǵarıw, bul erda deasfaltizatsiya, selektiv tazalaw, dewaxing hám gidravlik tazalaw processleriniń kombinatsiyası 10 nan artıq túrdegi motor hám sanaat mayların islep shıǵaradı.
Bir neshe neftni qayta islew zavodlarında etilen hám propilen óndiristiń piroliz processleri, arenalar, butadien, siklopentadien, polimer materiallar, texnikalıq uglerod islep shıǵarıw ushın sheki onimdi óz ishine alǵan joqarı nátiyjeli estrodiol apparatları qurıldı. Birlestirilgen apparatlardıń kemshilikleri bólek processler ortasındaǵı baylanıslardıń qatańlıǵın óz ishine aladı. Bir bólimdegi buzılıwlar basqa texnologiyalıq processlerdi xafa etip, pútkil ornatıwdı tásir etiwi múmkin. Birgelikte ornatıw ádetdegidan kóre quramalılaw, remontlawdı toqtatıw hám keyin rejimge ótiw.
6 neftni qayta islew úskeneleri
Zamanagóy neftni qayta islew sanaatı túrli processlerdi ámelge asırıw ushın mólsherlengen quramalı úskeneler menen úskenelestirilgen — qizdırıw, sawıpıw, kondensatsiya, massa uzatıw, nasos, qısıw, filtrlew hám neft jáne onı qayta islew ónimleri menen bir qatar basqa operatsiyalar.
Funktsional maqsetler ushın bul úskeneler tómendegi tiykarǵı gruppalarǵa bóliniwi múmkin:
a) reaktor reaktorlari, regeneratorlar;
b) massoobmennoe-rektifikatsiya ústinleri, adsorberlar, desorberlar;
C) qizdırıw -trubalı pechlar, ıssılıq almasinuvchilari;
g) sawıpıw -tońlatqıshlar hám kondansatörler, hawa sawıpıw apparatları ;
e) emulsiyalar hám suspenziyalarni ajıratıw ushın úskeneler-filtrler, santrifüjlar;
e) suyıq ónimlerdi saqlaw ushın úskeneler-tanklar hám tanklar;
g) suyıq hám gazsimon qurallardı tasıw ushın úskeneler-nasoslar hám kompressorlar;
i) trubalar apparatları hám uchastkaların óshiriw ushın úskeneler - toqtap qalıw qaqpaqları — valflar, vanalar hám basqalar ).
Benzinler zamanagóy texnika dvigatelleri ushın janıwdıń tiykarǵı túrlerinen biri esaplanadı. Avtomobil hám mototsikl, qayiq hám aviatsiya jamlı motorlar benzinlerdi tutınıw etedi. Házirgi waqıtta benzin islep shıǵarıw neftni qayta islew sanaatınıń tiykarǵı bólimlerinen biri bolıp, bul tarawdıń rawajlanıwın sezilerli dárejede anıqlaydı.
Janar may óndiristiń rawajlanıwı janar maydıń tiykarǵı islew ózgeshelikin jaqsılaw qálewi menen baylanıslı - oktan nomeri menen bahalanǵan benzindiń detonatsion qarsılıgı.
Benzinlerdi katalitik reformalaw zamanagóy neftni qayta islew hám neft ximiyasınıń eń zárúrli procesi bolıp tabıladı. Ol bir waqtıniń ózinde avtomobil benzinleri, aromatik uglevodorodlar - neft - ximiya sintezi ushın shiyki - buyımlar hám vodorod óz ishine alǵan gaz-neftni qayta islew processlerin gidrogenlash processinde isletiletuǵın texnikalıq vodoroddıń joqarı oktanli tiykarǵı komponentin óndiriske xızmet etedi. Katalitik reforming házirde katalitik benzinlerdi tazalawdıń eń keń tarqalǵan usılı esaplanadı. Katalitik reforming apparatları derlik barlıq jergilikli hám shet el neftni qayta islew zavodlarında bar.
1. Ulıwma bólim
1. 1 ornatıw maqseti, onıń qısqasha xarakteristikası
Ornatıw joqarı oktanli benzindi tuwrıdan-tuwrı benzinli fraktsiyalarni katalitik reformalaw jolı menen alıw ushın mólsherlengen. Katalitik reformatsiya nátiyjesinde benzin, vodorod óz ishine alǵan gaz (vSG, gidravlik tazalaw apparatlarında isletiledi), stabilizatsiya bası (reflü, GFCGA jiberiledi), qurǵaqlay gaz (zavoddıń janar may tarmaǵına jiberiledi) alınadı.
Sheki onim menen islew ornatıw 360 mıń tonna / jıl.
Sheki onimdiń maksimal yuki 62 m3/ saat, minimal -47 m3 / saat.
Ornatıw tómendegi bloklardan ibarat :
Tank parki menen sheki onimdi aldınan tazalaw blokı
Gidrogenizat stabilizatsiya birligi
P-1 pechkasi menen katalitik reforming birligi
Katalizatorni turaqlılastırıw birligi
Tank parki menen sheki onimdi aldınan tazalaw blokı
Artck400, ARTCK500 alüminokobalt molibden katalizatoriga gidrogenlash procesi reakciyası nátiyjesinde vodorod sulfidi, suw hám ammiakni shıǵarıp, olardı uglevodorodlarga aylandırıw arqalı altıngugurt, kislorod hám azotning organikalıq birikpeleriniń tuwrıdan-tuwrı uglerod benzinli fraktsiyalarini alıp taslaw hám altıngugurt muǵdarı menen gidrogenizat alıw ushın mólsherlengen. Tank parki AvTS-1, 2, 3, 4 hám gidrokreking menen shiyki neft fraktsiyalarini saqlaw ushın mólsherlengen.