Xi bob. Dars ta’limida rivojlan- tirish texnologiyasi rivojlantiruvchi ta’lim nima?

NAZARIY BILIMLARDAN FOYDALANILADIGAN
MASHQLAR
Maktab amaliyotida mashqlar o‘tkazish uchun o‘quvchilarning
nazariy bilimlariga murojaat qilishning ba’zi yo‘llari belgilangan. Bu
ishning eng keng tarqalgan, lekin eng kam samarali usuli — dars
rejasida ko‘zda tutilgan mashqlarni bajarishda tayaniladigan ma’lum
tushunchalar va qoidalarni og‘zaki qayta tiklashdir.
Mashqlarni bajarishdan oldin nazariy materialni takrorlashning
samaraliroq usuli mazkur materialni qo‘llash bo‘yicha amaliy
topshiriqlarni qo‘yishdir. Bunday topshiriqlarga tanlanma diktant
o‘tkazishda ma’lum so‘zlar yozishni, nutqning ma’lum bo‘laklarini
qisqa vaqt ichida tahlil qilishni, nutqning ahamiyatli qismlarini
ajratishni, didaktik tarqatma material bilan ishlashda ma’lum
orfogrammalarni qayd qilishni, masalalar yechishda asos bo‘ladigan
matematik ifodalar bilan ishlash va hokazolarni kiritish mumkin.
Mashqlar o‘tkazishda nazariy materialga murojaat qilishning
navbatdagi usuli o‘quvchining keyingi amaliy ishni bajarishdan
oldin uning yo‘llarini asoslashidir.

---

232
Amaliy ishlarni bajarish vaqtida nazariy asoslash pedagogik
jihatdan o‘zini oqlagan. Bu usulni ikki variantda bajarish mumkin.
Bular navbatdagi ishni keng tushuntirish va sharhlashdan iboratdir.
O‘quvchilar bilan ularning tayyorgarligidagi ayrim kamchi-
liklarini to‘ldirish bo‘yicha ishlashda navbatdagi ishlarni keng
tushuntirish o‘zini ancha oqlagan. Bunda avval o‘quvchidan keng
mushohada yuritishni talab qilish lozim va talabni bajarish esa
hisoblash usulini chuqurroq anglashni ta’minlaydi.
Mushohada jarayoni asta-sekin kengaya boradi va harakatlar
ma’lum tartibda, ketma-ket amalga oshadi. Hisoblash usulini
asoslovchi qoidaning yo‘naltiruvchi roli yo‘qoladi va u faqat
qiyinchilik tug‘ilganida eslanadi.