|
Uyg‘onish davri (Renesans)
Renesans g‘arbiy va markaziy Yevropa davlatlari 14-15 asrlardagi va boshqa mamlakatlarda 15-16 asrlardagi yaxshi davri bo‘lib, o‘rta asr sivilizatsiyasiga yangi zamon madaniyatiga o‘tish davridir.
Bu madaniyatning o‘ziga xos belgilari: dunyoviylik qarashlardagi insonparvarlik, antik dunyo madaniyatiga munosabat, uni qayta tiklash (Uyg‘onish davri shunday kelib chiqqan). Bu uslub Italiyada paydo bo‘ldi. Unda inson qobiliyatining cheksizligi, uning aqli va irodasiga yuksak baho berilib, sxalastika va aspetizm qarashlardan voz kechadi. Bu davr me’morchiligida dunyoviy imoratlarga urg‘u beriladi. Order uslubidan unumli foydalanib, o‘z arxitektura qurilishlariga buyuk yorqinlik, garmoniya bag‘ishlaydi.
Dizaynda ham yangicha estetik qarashlar paydo bo‘ldi. Endi katta-katta imoratlar aylana arkalar bilan yog‘ochlarga o‘ymakorlik naqshlari berish, har bir detalning nisbatan mustaqilligi ushbu davrga xosdir.
Barokko
Yevropa va Amerika san’atining 14 asr o‘rtalaridan 18 asrgacha bo‘lgan yo‘nalishlaridan biridir. (Barocco – italyancha so‘z bo‘lib, ajoyib, qiziq ma’nolarini anglatadi).
Barokko dunyo hodisalarining murakkabligi va o‘zgaruvchanligini ifoda etadi. Bu usulga kontrast obrazlar dinamikasi, affektatsiya, ulug‘vorlik va tantanavorlik xosdir.
Barokko me’morchiligida tezkorlik va tez o‘zgaruvchanlik xosdir. Barokkoni Lyudovig 14 uslubi deb ham atash mumkin.
Rokoko. Yevropa san’atining 18 asr o‘rtalariga xos bo‘lgan uslubiy yo‘nalishidir. Rokokoga real hayotdan yuz o‘girish fantaziya muhitiga kirish, afsonaviy syujetlarni va erotik holatlarni teatrlashtirilgan holda ko‘rsatish xosdir. Rokoko dekoratsiyalarga va devoriy surtalariga o‘ta nafislik xos bo‘lsada, mazmunan sayozdir, yuzakidir. Bu dekorativ san’at 18 asr madaniyati rivojidagi yuksak bosqichdir, unga intim kayfiyat, shaxsiy qulaylik, komfort tegishlidir. Bu uslubni Lyudovik 15 ning “durdona” uslubi deb ataydilar.
Klassitsizm – 17 asr boshlaridan 19 asrgacha bo‘lgan antik merosni ideal deb bilgan san’at yo‘nalishidir (classicus - namuna) 18 asrda klassitsizm maorif-ta’lim bilan bog‘liq tarzda rivojlandi. U falsafiy ritstonalizm g‘oyalariga, dunyoning qonuniyatlar asosida rivojlanishiga maftunkor tabiatga va qahramonona ezgu g‘oyalarga tayandi. Klassitsizm me’morchiligiga aniqlik va geometrik shakllarning qonuniyatlari xosdir.
Ampir – arxitektura va dekorativ san’at rivojlanishidagi 19 asr boshlanishidagi klassitsizm uslubining tugash davridagi yo‘nalishdir. (fransuzcha empire so‘zidan olingan bo‘lib, imperiya ma’nosini bildiradi).
Monumental shakllarga,harbiy emblema va ornamentlarga urg‘u berildi, Rim imperatorlik merosining badiiy jihatlariga, qadimgi grek arxaikasiga, qadimgi Misr harbiylarining kuch va qudratiga yuksak baho berildi. Ampir davriga Napoleon hukmronligi davrida asos qo‘yildi.
Viktoriya uslubi – qirolicha Viktoriyaning (1837-1901) yillardan Angliyada hamda uning turmush o‘rtog‘i shahzoda Konsort Albert (1819-1861) hukmronligi davridagi Britaniya imperiyasining oltin davri hisoblanadi. Viktorian uslubning eklektik va o‘ziga xos chalkashlik unnig puritan uslubiga tabiiy munosabatidan hamda qirolicha Anna va Georgiy uslublariga qaratilgan vujudga keladi. Bir qancha viktorian uslublar mavjud bo‘lib, ularning har biri o‘ziga xos xususiyatlarga ega:
Neogotik viktorian me’morchiligi;
Viktorian – italyancha;
Ikkinchi imperiya viktorian uslubi yoki mansardlar uslubi;
Xalq viktorian uslubi;
Gal me’morchiligi uslubi;
Richardson roman me’morchiligi uslubi;
Qirolicha Anna viktorian me’morchiligi;
Gotik uyg‘onish.
Intererda (bo‘shliqdan qo‘rqish) hissi xos bo‘lib, kun sayin boyib ketayotgan burjuaziya uchun komfort va turli bezaklar bo‘sh holda joyni yoqtirmas edi.
Eklektika yoki tanlov me’morchiligi 19 asrning 2 yarmidagi yetakchi uslubiy yo‘nalish edi (eclecticos grekcha so‘zdan olingan bo‘lib, tanlovchi ma’nosini beradi). Klassitsizmdan farqli o‘laroq eklektika yangi konstruk-tiv imkoniyatlardan foydalanishda cheklanmas edi. Bu uslubda barcha tarixiy davrlarga xos yo‘nalishlar aralash holda qo‘llanardi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
