vazifasi bo'yicha: iste’mol talabini qondiruvchi tovarlar va ishlab chiqarish talabini qondiruvchi tovarlar;
foydalanish muddati bo'yicha: qisqa muddat foydalaniladigan va uzoq muddat foydalanish uchun mo‘ljallangan tovarlar;
tovarning vazifasi va narxi bo'yicha: kundalik ehtiyoj tovarlari, tanlov talabi tovarlari, nufuzli tovarlar, dabdabali (roskish) predmetlar.
ehtiyoj xarakteri va qayta ishlash darajasi bo'yicha: xom ashyo, yarim tayyor mahsulotlar, tayyor mahsulotlar, oraliq maqsulotlar (komplekt mahsulotlar, qismlar, detallar);
tayyorlanish usuli bo'yicha: standart va noyob mahsulotlar.
Iste‘mol tovarlari shaxsiy, individual va oilaviy ehtiyojlar uchun mo‘ljallangan bo‘ladi. Ularga haddan ziyod keng nomenklaturali va ko‘p turli (assortimentli) mahsulotlar: engil avtomobillar, maishiy sovutgichlar, televizorlar, radiopriemniklar, kir yuvish mashinalari va boshqalar kiradi.
Ishlab chiqarishga mo‘ljallangan tovarlardan boshqa tovarlarni ishlab chiqarish jarayonida foydalaniladi va ishlab chiqarishning ma‘lum spetsifikasini (texnik uskunalar) aniqlaydi yoki umumiy vazifa (elektrodvigatellar, motorlar, kranlar va boshqalar)ga ega bo‘ladi. Bu toifaga transport vositalari, ishlab chiqarish jarayonida qo‘llaniladigan transport qurilish vositalari kiradi.
Qisqa muddat foydalaniladigan tovarlarga bir marta foydalaniladigan (go‘sht, shakar) yoki qisqa muddat davomida foydalaniladigan (kiyim-bosh, poyabzal) mahsulotlari kiradi. Uzoq muddat foydalaniladigan tovarlarga muzlatkichlar, televizorlar, avtomobillar kiradi.
Kundalik ehtiyoj tovarlariga iste‘molchiga sifat tavsifi, tovar belgisi, narxi oldindan ma‘lum, masalan, yoq, tamaki, kir yuvish kukuni kabi mahsulotlarni kiritish mumkin. Tovarlarning tanlovi bo‘yicha tasniflash o‘xshash tovarlarning ehtiyojni qondirish darajasi, sifat va narx darajasi, dizayni va sotilgandan keyingi xizmat ko‘rsatilishini qiyoslash orqali yuzaga keladi. Nufuzli tovarlar yuqori komfortlilik, moda bilan aniqlanadigan noyob xususiyatlarga ega bo‘ladi. Dabdabali predmetlar oltin, brilliant, qimmatbaho toshlar va boshqalar katta pul mablag‘lariga ega bo‘lgan shaxslarning individual ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladi.
Standart mahsulotlar noyob mahsulotlardan farqli ravishda, noma‘lum oxirigi iste‘molchilar uchun chiqariladi. Noyob mahsulotlar xaridorning oldindan buyurtma berishi asosida ishlab chiqariladi.
Bozorda aylanuvchi tovarlar nomenklaturasi bojxona statistikasida hisobga olinadi va tarmoq belgilari bo‘yicha hisobga olinadi. Hozirgi vaqtda ko‘pgina mamlakatlar gormonlashtirilgan tizim nomenklaturasidan foydalanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |