Xalqaro reklama

Umuman OAVni uchta guruhga bo‘lish mumkin:
a) xalqaro;
b) mahalliy;
v) chegaradosh.
a) Xalqaro OAV (boshqacha nomi – global). Ma’lumki, yirik mamlakatlarning yetakchi nashrlari xorijda o‘z gazeta va jurnallarini chop etish uchun xalqaro kelishuvlarga ega. Masalan, «Interneshnl Gerold Tribyun», «Uoll strit Djornel» kabi Amerika gazetalari, shuningdek, tahliliy «Faynenshnl tayms» Yevropaning ko‘pgina mamlakatlarida, Yaqin Sharqda, Osiyoda inglizcha versiyada chop etiladi. Dunyodagi eng keksa jurnallardan biri bo‘lgan «Ridorz Daydjest» 170 ta mamlakatda sotiladi. Xalqaro Shveytsariya («Drojen Biznes»), Belgiya («Elektronik prodakt nyus») kabi nashrlar ham bor. Ularning yetarlicha internet versiyalari ham mavjud.
1985 yildan xalqaro televideniye va radio jadal rivojlana boshladi (ingliz «Superchenel»; «Amerika ovozi»; «Lyuksemburg radiosi» va boshqalar).
b) Mahalliy OAV. Chet ellik reklama beruvchilar auditoriyaga yaqin bo‘lish maqsadida o‘z reklamalarini mahalliy nashrlarga berishga intilishadi.
Bu o‘rinda reklamani mahalliy sharoitlarga moslashtirish; hamma tushunadigan tilda joylashtirish, auditoriya ehtiyojini inobatga olish, iste’molchilarning xarid qobiliyatini hisobga olish, tushunarli so‘zlar va obrazlarni qo‘llash.
v) Chegaradosh OAV. U qo‘shni mamlakat auditoriyasini qamraydi. Masalan; Fransiya OAVi bamaylixotir Belgiya va ko‘pincha Shveytsariyani qamraydi. (O‘zbekiston misolida ko‘rsak, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Turkmaniston, Tojikiston to‘lqinlari respublikada bemalol tarqaladi.
Ingliz va olmon OAVi Skandinaviya mamlakatlarida, farang va ingliz OAVi Ispaniya, Italiya, Shimoliy Afrika, yaqin Sharq mamlakatlarida tarqaydi.
Matn tuzish.
a) Matn va xarid talabi. Matn tuzish chog‘ida tovarni kim sotib olishi mumkinligini e’tiborni qaratish zarur. Aholisining daromadi yuqori bo‘lmagan mamlakatlarda qimmatli tovarlar (avtomobillar, hattoki yaxshi kompyuterlar)ni sotib olishga ko‘pchilikning qurbi yetmaydi. Aholi daromadi o‘rtacha bo‘lgan mamlakatlarda avtomobillarning tejamli va chidamli ekanligiga e’tibor qaratish zarur bo‘ladi.
Shuningdek, xarid masalasini kim hal qilishi kerak. Ba’zi mamlakatlarda buni oila boshlig‘i, ba’zilarida eru xotin hal qiladi. Ayrim tovarlar bolalarning istak-talab bilan xarid qilinadi (shirinliklar, o‘yinchoqlar…)
b) Iste’molchining ro‘kachlari. Ko‘pgina xalqlarda milliy g‘urur muhim rag‘bat hisoblanadi. Masalan, aksariyat mamlakatlarda Amerika tovarlari jozibali ko‘rinadi, biroq, ularni xarid qilish axloqiy va iqtisodiy tajovuzni qo‘llab-quvvatlash deb baholanadi Shveytsariyada ayollar o‘z kvartiralarini o‘zlari saranjom-sarishta va pokiza tutadilar, shuning uchun bu yerda amerikaliklar yuvish vositalarining reklamasi muvaffaqiyat qozonmadi. O‘zbekistonda ayollar ham, erkaklar ham taom tayyorlashni yoqtirishadi, shu boisdan bu yerda yarim tayyor mahsulotlarning reklamasi Yevropadagi singari katta muvaffaqiyat qozonmadi.
v) Reklamani boshqa tillarga o‘girish. Farbiy Yevropada keng tarqalgan 15 tilda va 30 lahjada so‘zlashadi.
Reklama beruvchilar o‘rtasida reklamani avtomatik o‘girish kerakmi-yo‘qmi, degan bahs beradi. Ba’zilar dunyo globallashgan, hayot standartlari va obrazlar andozalashgan, shu boisdan oddiygina tarjima qilish kifoya, deb hisoblashadi. Boshqalarning aytishicha, turli mamlakatlarda turli sharoit mavjud, shu vajdan har bir bozor uchun o‘ziga xos reklama kerak. Ayrim firmalar o‘z reklamalarini ingliz tilida berish bilan kifoyalanib qo‘ya qolishadi.
Biroq bu qarorlarning birortasini ham uzil-kesil to‘g‘ri, deb bo‘lmaydi. Har bir holatni alohida ko‘rib chiqish, reklama beruvchiga bog‘liq ravishda reklamani imkon qadar mahalliy auditoriyaga moslashtirish lozim. Bu o‘rinda maqsadli auditoriyani aniqlash va asosiy madaniy xususiyatlarni bilish muhimdir.